در این پژوهش که به منظور بررسی اثر سه کاربری انار، زیتون و گندم بر کیفیت خاک صورت گرفت، شاخص¬های کیفیت خاک در هر سه کاربری در منطقه حسین¬آباد، واقع در 30 کیلومتری شمال شهرستان نهبندان تعیین شد. بدین منظور چهل و پنج نمونه خاک سطحی (30-0 سانتی¬متر) از زمین¬های موردنظر جمع‏آوری شد که سهم هر کاربری پانزده نمونه بود. سپس ویژگی‎های مؤثر بر کیفیت فیزیکی و حاصل‌خیزی (شیمیایی) خاک، از قبیل شاخص¬های پایداری ساختمان خاک و عناصر کم¬مصرف و پرمصرف گیاه (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، منگنز، روی و مس) اندازه¬گیری و تأثیر تغییر کاربری اراضی از گندم به باغ¬های زیتون و انار در 20 سال اخیر بررسی شد. طبق روش نمره¬دهی کرنل، هر سه کاربری در محدوده¬ی 55-40 و کیفیت پایین قرار گرفتند. از بین ویژگی‌های تأثیرگذار بر نمره¬ی کیفیت خاک بجز EC و SAR که تنها در کاربری زیتون سبب کاهش و تضعیف نمره¬ی کیفیت خاک شدند. سایر ویژگی¬هایی که سبب بهبود یا تضعیف نمره¬ی کیفیت خاک شده¬اند تا حدودی در هر سه کاربری مشترک بودند و در بین آنها ماده¬ی آلی، آهن و منگنز نسبت به سایر عوامل تأثیر بیش‌تر ی در کاهش کیفیت خاک داشتند و ویژگی¬های میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها (MWD)، تخلخل تهویه¬ای (AC)، پتاسیم و مس، نسبت به سایر ویژگی¬ها تأثیر بیش‌تری بر بهبود کیفیت خاک داشتند. بر اساس نتایج این پژوهش، تغییر کاربری اراضی از کشت گندم به درختان زیتون و یا انار با وجود بهبود برخی از ویژگی¬های فیزیکی خاک به دلیل کاهش کیفیت خاک در منطقه مورد نظر، توصیه نمی¬شود.

کلمات کلیدی