عللی که برای عقب افتادگی جامعه ایرانی تا قبل از انقلاب 57 و حتی بعد از آن، توسط روشنفکران و متفکران جامعه ما ذکر شده متفاوت است. بعضی وجود دشمن خارجی را دلیل اصلی دانسته اند، گروهی سیستم سلطنت، دسته ای تکثر دولت و نبود دولت، عده ای وجود نفت، برخی موقعیت جغرافیایی و سوق الجیشی کشور، جمعی بی سوادی مردم و بعضی هم دین اسلام را علت اساسی معرفی کرده اند . موضوعی که در متن تمام این نظرات نسبت به علل گرفتاری های ایرانیان به خوبی ملاحظه می شود این است که همه می خواهند عوامل و علل خارجی را مقصر معرفی کنند، و در حقیقت، کمتر کسی می خواهد حتی برای یک لحظه هم که شده نظرش را به خود ایرانیان و خلقیات فرد فرد ساکنان این مملکت معطوف کند و یا لااقل این فرضیه را به ذهن بیاورد که شاید تمام گناهان به گردن دیگران نباشد. در این مقاله سعی داریم یکی از خلقیات منفی ایرانیان، یعنی «تنبلی اجتماعی» را به عنوان یکی از عوامل ممکن عقب ماندگی ایران و همچنین عدم تحقق الگوی کار اسلامی مورد بررسی قرار دهیم. در این راستا سه پرسش اساسی قابل طرح است؛ پرسش اول اینکه آیا تنبلی یکی از خلقیات منفی ایرانیان است؟ یعنی اینکه آیا ایرانیان تنبل هستند؟ پرسش دوم آنکه تنبلی و تنبلی اجتماعی چیست؟ و پرسش سوم حاکی از آن است که تنبلی چه پیامدهای منفی برای جامعه در بر دارد؟ در فرایند پاسخ سوالات فوق ابتدا نشان دادیم که تنبلی یکی از خلقیات منفی موجود در ایرانیان است و سپس ابعاد نظری تنبلی را مشخص کرده و پیامدهای منفی آنرا از جمله تقابل با پیشرفت ایران را نشان دادیم. بر مطالب عنوان شده در این مقاله می توان نتیجه گیری کرد که این آفت اجتماعی و فرهنگی مسلما ضربه ای مهلک را به ایران پیشرفته زده است.

کلمات کلیدی