گیاهان دارویی منبع غنی از ترکیبات فعال زیستی محسوب می شوند و می توانند در درمان بسیاری از بیماری ها به عنوان جایگزینی ایمن در مقایسه با داروهای شیمیایی استفاده شوند. بهره گیری از کشت مخلوط موجب بهبود کارآیی مصرف منابع و بروز اثرات متقابل مفید بین گیاهان همراه می گردد. این سیستم کشت همچنین موجب کاهش انتشار بیماری های گیاهی از طریق کاهش تعداد گیاهان میزبان حساس می شود. این مطالعه با هدف بررسی اثر کشت مخلوط سری های جایگزینی زیره سبز و موسیر بر خصوصیات زراعی دو گیاه شامل عملکرد، اجزای عملکرد، شاخص برداشت، میزان تجمع ماده خشک و نسبت برابری زمین انجام شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. نسبت های کشت مخلوط جایگزینی شامل 20% موسیر + 80% زیره سبز، 40% موسیر + 60% زیره سبز، 50% موسیر + 50% زیره سبز، 60% موسیر + 40% زیره سبز ، 80% موسیر +20% زیره سبز و کشت خالص هر دو گونه بودند. تراکم غده های موسیر و بذر زیره سبز در تیمار کشت خالص به ترتیب برابر با 10 و 120 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه شامل تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک زیره سبز و میزان تجمع ماده خشک موسیر و زیره سبز و همچنین قطر پیاز دختری، قطر پیاز مادری، وزن تر پیاز دختری، وزن تر پیاز مادری، عملکرد بیولوژیک و عملکرد تر و خشک پیاز و نسبت برابری زمین بودند. نتایج نشان داد که اثر نسبت های کشت مخلوط جایگزینی بر عملکرد و اجزای عملکرد زیره سبز و موسیر معنی دار بود (05/0p≤). با تغییر نسبت کاشت از کشت خالص به سمت کشت مخلوط صفات مورد مطالعه آن بهبود یافت. به طوری که قطر پیاز مادری و تولید پیاز دختری در نسبت های کشت مخلوط نسبت به کشت خالص به ترتیب. 52 و 68 درصد افزایش نشان دادند. بالاترین عملکرد پیاز خشک برای کشت خالص (9/82 گرم در متر مربع) و 20% زیره‌سبز+ 80% موسیر (3/85 گرم در متر مربع) مشاهده شد. همچنین بیشترین عملکرد دانه زیره‌سبز از کشت خالص با 115 گرم در متر مربع به دست آمد. بیشترین نسبت برابری زمین مربوط به تیمار 50% زیره‌سبز+ 50% موسیر (49/1) و کمترین مقدار برای تیمار 80% زیره‌سبز + 20% موسیر (15/1) بود. کشت مخلوط دو گیاه موسیر و زیره سبز اثر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد و نسبت برابری زمین داشت. بر این اساس، نتایج مؤید افزایش عملکرد، بهبود بهره وری و افزایش ثبات تولید دو گونه موسیر و زیره سبز در کشت مخلوط می باشد.

کلمات کلیدی