عنوان : ( بررسی تحمل به تنش یخ زدگی در گیاه شنبلیله ( Trigonella foenum-graceum L.) )
نویسندگان: سیده محبوبه میرمیران , احمد نظامی , محمد کافی ,
Full Textچکیده
دماهای پایین یکی از تنش‌های مهم غیرزنده می‌باشد که با تاثیر بر فرآیندهای حیاتی گیاه سبب اختلال در رشد آن می‌شود. به منظور بررسی تحمل به سرمای 10 اکوتیپ شنبلیله (Trigonella foenum-graceum L.)، آزمایشی در سال زراعی 93-1392 در محل گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل تاریخ کاشت در چهار سطح (23 شهریور، 23 مهر، 15 اسفند و 15 فروردین)، اکوتیپ در 10 سطح (آذری، اردستان، پابلند، پاکوتاه، شیراز، شیروان، مشهد، نیشابور، همدان و هندی) و دماهای یخ‌زدگی در هفت سطح (5+ (شاهد)، صفر، 3-، 6-، 9-،12- و 15- درجه سانتی‌گراد) بودند. گیاهان در شرایط آب و هوایی طبیعی محیط رشد یافته و به سرما خو گرفتند، سپس گیاهان کشت شده در شهریور و مهر در اواسط دی و گیاهان کشت شده در اسفند و فروردین در اواسط اردیبهشت برای اعمال تنش سرما به فریزرترموگرادیان منتقل شدند. چهار هفته پس از اعمال تنش، درصد بقاء، دمای کشنده 50 درصد گیاهان براساس درصد بقاء (LT50su)، ارتفاع بوته، سطح برگ، دمای کاهنده 50 درصد سطح برگ (RLAT50)، وزن خشک و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (RDMT50) آنها تعیین شد. اکوتیپ‌ها به ترتیب در تاریخ‌های کاشت مهر و اسفند از بیشترین و کمترین درصد بقاء برخوردار بودند. گیاهان همه اکوتیپ‌ها (به جز اکوتیپ‌های آذری و اردستان در کاشت سوم) توانستند در هر چهار تاریخ کاشت کاهش دما تا 9- درجه سانتی‌گراد را تحمل کنند. کاهش دما به 12- درجه سانتی‌گراد نیز منجر به مرگ همه اکوتیپ‌ها به جز اکوتیپ‌های مشهد و نیشابور در کاشت شهریور شد. اکوتیپ‌های مشهد و نیشابور در کاشت های اول و دوم کمترین LT50su را داشتند، ولی در کاشت سوم و چهارم تفاوت معنیداری از این نظر بین اکوتیپ‌ها مشاهده نشد. اکوتیپ پاکوتاه به جز کاشت اسفند در کاشت‌های دیگر کمترین درصد کاهش ارتفاع (به ترتیب 35، 24 و 33 درصد) را نسبت به شاهد به خود اختصاص داد. در کاشت مهرماه، دو اکوتیپ پابلند و نیشابور بیشترین و کمترین (به ترتیب 89 و 59 درصد) کاهش سطح برگ را نسبت به دمای شاهد داشتند. با کاهش دما به 9- درجه سانتی‌گراد درصد وزن خشک گیاهان نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت و کمترین درصد کاهش وزن خشک در مقایسه با شاهد مربوط به گیاهان کاشت مهر بود. همبستگی مثبت و معنیداری بین RLAT50 و RDMT50 با دمای کشنده 50 درصد گیاهان براساس درصد بقاء (به ترتیب**53/0r= و**64/0 r=) وجود داشت. در مجموع اکوتیپ‌های مشهد، نیشابور، شیروان و پاکوتاه از توانایی بقاء و رشد مجدد بهتری برخوردار بودند. به طوری که درصد بقاء در این اکوتیپ‌ها در حدود هشت درصد بیشتر از سایر اکوتیپ‌ها بود.
کلمات کلیدی
, واژه های کلیدی: ارتفاع بوته, تاریخ کاشت, تنش سرما, درصد بقاء, سطح برگ, وزن خشک
@article{paperid:1072476,
author = {میرمیران, سیده محبوبه and نظامی, احمد and کافی, محمد},
title = {بررسی تحمل به تنش یخ زدگی در گیاه شنبلیله ( Trigonella foenum-graceum L.)},
journal = {پژوهشهای زراعی ایران},
year = {2018},
volume = {16},
number = {2},
month = {August},
issn = {2008-1472},
pages = {299--315},
numpages = {16},
keywords = {واژه های کلیدی: ارتفاع بوته، تاریخ کاشت، تنش سرما، درصد بقاء، سطح برگ، وزن خشک},
}
%0 Journal Article
%T بررسی تحمل به تنش یخ زدگی در گیاه شنبلیله ( Trigonella foenum-graceum L.)
%A میرمیران, سیده محبوبه
%A نظامی, احمد
%A کافی, محمد
%J پژوهشهای زراعی ایران
%@ 2008-1472
%D 2018
