ژئو پلیتیک - Geopolitics Quarterly, دوره (16), شماره (54), سال (2019-9) , صفحات (54-86)

عنوان : ( درهم تنیدگی آب، سیاست و محیط‌ زیست در حوضه آبریز دجله و فرات )

نویسندگان: حجت میان آبادی , اعظم امینی ,

بر اساس تصمیم نویسنده مقاله دسترسی به متن کامل برای اعضای غیر دانشگاه ممکن نیست

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

منابع آبی مشترک میتوانند یک عامل هم برای مشارکت و همکاری و هم تنش و درگیری بین کشورهای ساحلی باشند. آب در کنار نفت، در حیات امنیتی و سیاسی منطقه غرب آسیا نقش و اهمیت ژئوپلیتیکی بسزایی دارد بگونه‌ای که مناسبات سیاسی و امنیتی بین کشورهای این منطقه را تحت تأثیر جدی قرار داده است. حوضه دجله و فرات بعنوان یکی از پرتنش‌ترین حوضه‌های آبریز فرامرزی دنیا و بزرگ‌ترین حوضه آبریز فرامرزی در غرب آسیا، از درهم‌تنیدگیهای متعدد تاریخی،سیاسی،امنیتی،اقتصادی و ژئوپلیتیکی با آب برخوردار است. بی‌اعتمادی سیاسی باقی‌مانده از گذشته و رقابت منطقه ای بین کشورهای ساحلیِ تحت ساختار جنگ سرد، مناقشات آبی را از مسائل فنی به موردی برای تقابل در منطقه تبدیل کرده است. هدف از این مقاله، بررسی وضعیت هیدروپلیتیک حوضه آبریز دجله و فرات و بررسی اقدامات کشورهای ساحلی برای تسلط بر منابع مشترک این کشور بویژه پروژه گاپ ترکیه است. نتایج نشان میدهد که ظرفیت سدهای احداث شده بر روی رودخانه فرات بیش از سه برابر آورد کل سالیانه این حوضه است. این در حالیست که ظرفیت این سازه ها بر روی رودخانه دجله حدود پنج برابر است. نتایج بیانگر درهمتنیدگی جدی مسائل آب و محیطزیست با مسائل سیاسی و امنیتی در این حوضه است. علاوه‌بر این، اثرات جدی تغییر اقلیم در کنار عدم اعتماد و رقابت جدی کشورهای ساحلی برای تسلط هر چه بیشتر بر منابع آبی، نگرانیهای بسیار جدی در خصوص آینده این حوضه ایجاد کرده است که میتواند مساله آب در حوضه را از فاز فنی- سیاسی وارد فاز نظامی- امنیتی نماید.

کلمات کلیدی

, آب‌های فرامرزی, هیدروپلیتیک, دجله و فرات, پروژه آناتولی جنوبی -گاپ-