این مطالعه با هدف بررسی اثرات کشت مخلوط درهم ارقام جدید و قدیم گندم با کلزا به صورت سری های افزایشی بر عملکرد، کارایی مصرف نور و نسبت برابری زمین به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سـه تکـرار در مزرعـه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشـگاه فردوسـی مشـهد در دو سـال زراعـی 94-1393 و 95-1394 اجرا شد. عامل اول شامل ارقام گندم -قدیمی: روشن و طبسی- و -جدید: سیروان و پارسی- و عامل دوم نسبت های کشت مخلوط افزایشی گندم با کلزا -100:0، 100:25، 100:50، 100:75، 100:100 و0:100 درصد- بود. تراکم کاشت دو گیاه گندم و کلزا در تراکم 100 درصد -در کشت خالص و مخلوط درهم- به ترتیب 400 و 20 بوته در متر مربع بود. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد کاه و کلش گندم و تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد کاه و کلش کلزا و همچنین کارایی مصرف نور بر اساس عملکرد اقتصادی و ماده خشک کل و نسبت برابری زمین بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد گندم به جز وزن هزار دانه در شرایط کشت خالص مشاهده شد و با افزایش نسبت کلزا به 75 درصد کاهش معنی داری در عملکرد دانه و بیولوژیک گندم مشاهده شد. عملکرد دانه ارقام جدید گندم در مقایسه با رقم قدیمی طبسی افزایش معنی داری نشان داد؛ در حالی که عملکرد بیولوژیک تحت تاثیر رقم قرار نگرفت. در حضور رقم جدید سیروان عملکرد دانه و بیولوژیک و کارایی مصرف نور کلزا افزایش معنی داری با سایر ارقام داشت، در حالی که کارایی مصرف نور گندم در بین ارقام مختلف تفاوت معنی داری نداشت. بیشترین نسبت برابری زمین کل برای نسبت کشت 25 درصد کلزا -41/1- محاسبه گردید که با سایر نسبت ها تفاوت معنی داری داشت. به طور کلی، با توجه به این آزمایش بنظر می رسد که ارقام جدید نسبت به ارقام قدیم گندم قابلیت ترکیب پذیری بیشتری با کلزا داشته و عملکرد در ارقام جدید بیشتر بوده اما کارایی مصرف نور و نسبت برابری زمین تفاوت معنی داری را نشان نداد.

کلمات کلیدی