ﺳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از سازه های هیدرولوژیکی، ﺑﺮای ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ اﺷﺘﻐﺎل زایی، توسعه ی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﮐﺸﺎورزی، توسعه ی ﺟﺎده و ﻣﺴﯿﺮﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﯽ، ﺗﻨﻮع ﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد روﺳﺘﺎﯾﯽ و ﻏﯿﺮه گردد، اما با این وجود مسایل و مشکلات فراوانی را در زمینه استقرار جمعیت، نوع و کیفیت معیشت و چگونگی بهره برداری از منابع طبیعی همچون آب و خاک به ﻧﻮاﺣﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ تحمیل کرده است. ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ نقش در تشریح روﻧﺪ ﺗﻮﺳﻌﮥ ناﭘﺎﯾﺪار روﺳﺘﺎﯾﯽ و ضرورت دگرگونی آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ غالب روﺳﺘﺎﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ می ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺪف اصلی این مطالعه، بررسی و تحلیل ارتباط احداث سدها با شرایط ناپایداری در روستاهای زیر تأثیر و اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرهای ﻣﻨﺎﺳﺐ جهت مدیریت منابع در حوضه صوفی چای اﺳﺖ. نوع ﺗﺤﻘﻴﻖ با توجه به هدف، کاربردی و بر اساس روش ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ -ﺗﺤﻠﻴﻠﻲاﺳﺖ. برای انجام تحلیل روستاهای متأثر از سد، با توجه به تعداد خانوار و فاصله از سد از مجموع 59 روستای حوضه، 44 روستا به عنوان نمونه انتخاب شده اند. نمونه های مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران 386 خانوار محاسبه و در نهایت جهت افزایش میزان اطمینان نمونه به 433 خانوار ارتقاء یافت. با توجه به آزمون tی تک نمونه ای اثرات سد بر متغیرهای اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی- کالبدی در سطحی ناپایدار ارزیابی شده است. بر اساس نتایج مدل معادلات ساختاری، گویه هایی که عامل بیشترین ناپایداری در سه ناحیه مورد مطالعه بوده اند، مشخص شده اند. همچنین، با توجه به آزمون ناپارامتری کروسکال-والیس، تفاوت تأثیرات میان سه ناحیه بالادست، میان دست و پایین دست به ویژه به زیان مناطق پایین دست به اثبات رسیده است. در نهایت، به منظور تعدیل اثرات منفی سد، اعمال برنامه مدیریت یکپارچه و جامع منابع حوضه آبخیز صوفی چای پیشنهاد شده است. کلید واژه ها: پایداری، ناپایداری، توسعه، مناطق روستایی، سد، حوضه صوفی چای

کلمات کلیدی