در قرآن کریم شیوه های بیانی متعددی را می توان جست و جو کرد که در انتقال مفاهیم والای آیات، از عمق و گستردگی ویژه ای برخوردارند. | اسلوب و اسثناء»، یکی از شیوه های بیانی است که قسمتی از این رسالت عظیم را عهده دار می باشد. این اسلوب، که یکی از قواعد نحوی زبان عربی به شمار می رود، با توجه به لطایف و دقایق و اسرار مترتب بر هریک از ارکان آن، در قرآن کریم جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است، به گونه ای که تبیین برخی از آیات، بدون آگاهی از این قاعده نحوی امکان پذیر نیست. استنباط اصول اعتقادی، احکام فقهی، تفسیر و برداشت معنایی و... از بسیاری آیات، در گرو شناخت دقیق و آگاهی کافی نسبت به این اسلوب می باشد. علاوه براین، آگاهی از وجوه اعرابی مسثنی در ساختارهای مختلف آن، باعث مصونیت آیات از خطا در اعراب می شود. از همین روست که مفسران و دانشمندان علوم قرآنی هرجا که لازم دیده اند، به بحث درباره این قاعده نحوی پرداخته اند، و این نشانگر نقش مهم و ارزنده اسلوب استثناست ، که هم در ایضاح معانی و ادراک صحیح مفاهیم الهی آیات و هم در ممانعت از بروز لحن و تحریف در قراءت کتاب خدا مؤثر است. در این مقال به جهت عمق و گستردگی این اسلوب از یک سو و نیز کثرت کاربرد آن در قرآن از دیگر سو برآن شدیم تا قسمتی از این قاعده نحوی را با عنوان اسلوب استثنای متصل و منقطع به إلأ، در راستای کشف و نمود گوشه ای از این اسرار، مورد بررسی قرار داده، آثار آن را در درک و فهم آیات قرآنی بیان کنیم، به همین منظور ابتدا مباحثی را به عنوان مدخل بحث، درباره لا استثناء»، در لغت و اصطلاح و تعریف استثنای متصل و منقطع بیان کرده، سپس با رعایت اختصار و تکیه برکتب نحوی و تفسیری، برخی از آیات استثنائبه را از دیدگاه های نحوی، تفسیری، لغوی، فقهی و بلاغی مورد تحلیل و بررسی قرار داده ایم. |

کلمات کلیدی