به منظور بررسی اثر تنش خشکی در دو مرحله رشد بر پاسخ‌های فیزیولوژیک گیاه ختمی در گلخانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل آزمایش شامل دو اکوتیپ ختمی (مشهد و تهران)، 5 سطح رطوبت خاک (شاهد (80)، 70، 60، 50 و 40 % ظرفیت زراعی) در دو مرحله رشد (گیاهچه‌ای و ساقه‌دهی) بود. پس از اعمال تنش خشکی در دو مرحله رشد، مقدار شاخص کلروفیل، نشت الکترولیت، محتوای نسبی آب، پرولین، مالون دی آلدهید، پروتئین، فعالیت آنزیم‌های برگ و وزن خشک کل اندازه‌گیری شد. بیشترین میزان محتوای نسبی آب برگ (2/88 درصد)، وزن خشک (36 گرم) و کمترین میزان نشت الکترولیت (23/6 درصد) در اکوتیپ مشهد تحت تیمار80 % ظرفیت زراعی در زمان ساقه‌دهی به ثبت رسید. در هر دو اکوتیپ با افزایش تنش خشکی در هر دو مرحله رشد، مقدار پرولین روندی صعودی داشت، بنحویکه بیشترین میزان آن در اکوتیپ مشهد تحت تیمار 40 % ظرفیت زراعی در زمان ساقه‌دهی به ثبت رسید. در هر دو اکوتیپ بیشترین میزان مالون دی آلدهید در تیمار 40 % ظرفیت زراعی و مرحله گیاهچه‌ای (به‌ترتیب، 9/11و 4/11 نانومول بر گرم وزن تر) مشاهده شد. در اکوتیپ مشهد و تهران با افزایش تنش خشکی از 80 به 40 % ظرفیت زراعی در مرحله ساقه‌دهی، فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز به‌ترتیب، از 49/0 به 98/1 و 91/1 واحد بر میلی‌گرم پروتئین افزایش یافت. فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در گیاهانی که در معرض تنش خشکی شدید بودند، افزایش یافت. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین شاخص کلروفیل و محتوای نسبی آب برگ با وزن خشک کل گیاه به ثبت رسید. نتایج آزمایش حاضر نشان داد که در مقایسه دو اکوتیپ، اکوتیپ مشهد نسبت به تهران از تحمل بیشتری در برابر کمبود آب برخوردار است.

کلمات کلیدی