بررسى رویدادهاى تاریخى, گاه از سر کنجکاوى و براى آشنایى با پیشینه تاریخى خویش و یا دیگران است و گاه براى کشف قاعده ها و سنتها, که در حیات امروزین, به کار مى آید. براى آشنایى با پیشینه خود, یا دیگرى, جست وجو, گردآورى و بررسى رویدادها و داده هاى پیشین, کافى است; اما براى راهیابى به کشف قاعده ها و سنتها, بایسته است نگاهى تحلیلى داشت, و از دریچه و چشم اندازهاى سازوار و گسترده به تجزیه و تحلیل حوادث گذشته و پردازش آنها پرداخت. این نگاه تحلیلى, حکم صورت را خواهد داشت براى آن مواد تاریخى که به آنها حیات و معناى جدیدى مى بخشد و آنها را براى ما بامعناتر و عبرت آموزتر مى سازد. -چالش میان سنت و تجدد- موضوع پردامنه و پرنمونه اى است که به تعبیر شمارى از اهل نظر و تحلیل گران, تاریخ پرفراز و نشیب صدوپنجاه سال پسین ما را رقم زده است و مى تواند درَگاهى مناسب براى ورود به تحلیل بسیارى از رویدادهاى این دوران بشمار آید. دوران پرنشیب یادشده, رویدادهاى بسیارى را در خود جاى داده است, از دگرگونى در سلسله هاى پادشاهى, جابه جایى, برافتادن و برسریر نشستن گوناگون سلسله ها در این سرزمین, جنگهاى سرنوشت ساز بسیار با بیگانگان و جداشدن پاره هایى از این مرزوبوم, انقلاب مشروطیت, ملى شدن نفت,کودتاى 28مرداد, انقلاب و نهضت بزرگ 15خرداد, پیروزى انقلاب اسلامى, که در اهمیت و سرنوشت سازى و دگرگون آفرینى هیچ یک از آنها, جاى کوچک ترین درنگ و تردیدى نیست. اما با این حال, پاره اى از این رویدادها, از جهت ساختار درونى و مشتمل بودن بر عناصرى همانند با دوران حاضر, مى توانند براى عبرت آموزى ما و کشف آیینهاى حرکت و اندیشه, موردهاى درخور درنگ تر به شمار آیند و نهضت مشروطیت از این گونه است. نوشته حاضر, درنگ و تحلیلى است کوتاه, درباره رویدادهاى این دوره از چشم انداز و دریچه مسأله -سنت و تجدد- که در قالب نکته هایى چند مورد بررسى قرار گرفته است. و از آن جایى که درنگ حاضر, خود مى تواند مرزهاى بسیار گسترده اى بیابد, سعى گردیده که مرحله هاى این تحلیل بسیار گزیده و محدود انجام گیرد و سایر بحثها, به گفته ها و نوشته هاى دیگر واگذار شود.

کلمات کلیدی