از دوره مدرن به بعد معرفت شناسی یکی از شاخه-های مهم در فلسفه قلمداد شده است که در حوزه های شناخت و ارزش آن بحث می کند. چنین مباحثی به مثابه یک دانش و شاخه علمی در فلسفه اسلامی مطرح نبوده است ولی به فراخور مباحث وجودشناختی جسته و گریخته از مباحث – به اصطلاح امروزی- معرفت شناسی نیز سخن می گفتند. هر چند رویکرد عقل گرایی و تجربه گرایی دارای ملاکهای چندی است ولی قدر مسلم این است که این بحث و تقسیم از مباحث جدید معرفت شناسی است و چنین اصطلاحاتی در تفکر فلاسفه اسلامی رایج نبوده است. در عین حال این مسأله در باب تفکرشان قابل طرح است که بر کدام طریق بوده اند: تجربه گرایی یا عقل گرایی؟ آنچه معروف و مشهور است این است که آنها فیلسوفانی عقل گرایند و ابن سینا نیز چنین است. در این تحقیق چهار ملاک برای عقل-گرا یا تجربه گرا بودن بیان شده است: 1- وجود و عدم ادراکات فطری 2- به لحاظ ابزار کسب معرفت 3- به لحاظ خاستگاه تصدیق4- وجود و عدم تصدیقات ترکیبی پیشینی؛ سپس با مراجعه به عبارات ابن سینا، عقل گرا یا تجربه گرا بودن دستگاه معرفتی وی را بر اساس هر معیار بررسی کرده و در نهایت این فرضیه را قوت بخشیده است که، نه بطور کلی بلکه در اکثر ملاکها وی به تجربه گرایی متمایل تر است تا عقل-گرایی! لذا می توان به جمع این دو دیدگاه ، یعنی «اصالت عقل و تجربه» در تفکر ابن سینا رأی داد.

کلمات کلیدی