روند ورود تشیع به نیشابور به عنوان یکی از مراکز تسنن در قرون اولیه ی اسلامی و محل تلاقی اندیشه‌ها و گرایش‌های فکری- مذهبی، در کنار گزارش هایی که از رشد تشیع و جایگاه شیعیان پس از ورود سادات زباری به این شهر در قرن چهارم هجری در دست است، این مسأله را در ذهن ایجاد می کند که چگونه فعالیت های سادات آل زباره در قرن چهارم بر‌گسترش و تثبیت جایگاه شیعیان در نیشابور تأثیر گذاشته است؟ این امر که سیاست‌های ویژه‌ای که این خاندان از زمان ورود به نیشابور تا اواخر قرن چهارم پی‌گرفتند، باعث شد تا تشیع به عنوان یکی از ارکان فکری- سیاسی در این شهر مطرح شود، مدعای پژوهش حاضر را شکل داده است. نتیجه ی این مقاله که به شیوه ی توصیفی- تحلیلی به رشته ی تحریر در آمده است حاکی از آن است که با توجه به زمینه‌هایی که از پیش در نیشابور ایجاد شده بود، ورود سادات شیعی آل زباره به این شهر و فعالیت های فرهنگی- مذهبی و نیز منصب حکومتیِ آنها، امکان تحول تدریجی در وضعیت شیعیانِ آن را فراهم آورد. امری که در نهایت شیعیان نیشابور را به یکی از قطب های مذهبیِ فعالِ در این شهر در اواخر قرن چهارم تبدیل نمود.

کلمات کلیدی