تاثیر بارز گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان بیماری های مختلف، گرایش روزافزون جوامع انسانی را به سوی آنها سوق داده است. انار شیطان -Tecomella undulata- از تیره پیچ اناری -Bignoniaceae- علاوه بر کاربردهای متعدد زینتی، صنعتی و آگروفارستری، به دلیل برخورداری از مواد موثره ی کارآمدی همچون لاپاکول که تاثیر اثبات شده ای در درمان بیمار های مهّم شامل سرطان، ایدز، مالاریا و غیره دارد، از گونه های ارزشمند دارویی مناطق خشک محسوب می-شود. در این تحقیق ابتدا رویشگاه های انار شیطان در استان شناسایی و سپس خصوصیات اقلیمی، خاک شناسی، فنولوژی، گونه های همراه و برخی ویژگی های مورفولوژیک گیاه تعیین شد. ارزیابی ها نشان داد این گیاه دارای 6 رویشگاه کوچک و کم جمعیت از دو مورفوتیپ زرد و نارنجی در منطقه بلوچستان می باشد که از نظر ارتفاع در دامنه 830-480 متر از سطح دریا، اغلب در مسیر آبراهه‌ها و حاشیه ی رودخانه‌های فصلی در جهات مختلف و عمدتاٌ کم شیب واقع شده‌اند. شرایط اقلیمی حاکم بر رویشگاه ها از نوع بیابانی گرم، بافت خاک آنها سبک تا متوسط با واکنش قلیایی می باشد. علاوه بر تفاوت-های فنولوژیک، اختلاف معنی داری بین رویشگاه ها از نظر صفات مورفولوژیک و شاخص های رشدی مشاهده شد که می-تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، محیطی و یا هر دو باشد. نتایج پژوهش حاضر با توجه به کاهش جمعیت روزافزون گیاه تحت تاثیر عوامل مختلف مخصوصاٌ خشکسالی های ممتد ناشی از تغییر اقلیم، نشان دهنده آن است که انار شیطان در این استان در آستانه انقراض محلّی قرار دارد و لزوم اتخاذ تدابیر فوری در راستای حفاظت، احیا و اهلی سازی آن کاملاٌ محرز است.

کلمات کلیدی