این مطالعه در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار جهت بررسی تحمل به شوری 140 ژنوتیپ نخود دسی در تنش شوری dSm-112 کلرید سدیم در شرایط هیدروپونیک در سال 1395 در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. نتایج نشان داد که 21 ژنوتیپ دارای بقای بالاتر از 76 درصد بود که در این میان شش ژنوتیپ MCC18، MCC22، MCC29، MCC59، MCC136 و MCC430 دارای بقای 100 درصد بودند. در دامنه‌های بقای 76-100، 51-75، 26-50 و 0-25 درصد، به ترتیب 43، 57، 42 و 16 درصد از ژنوتیپ‌ها در مراحل رشدی بعد از گلدهی قرار داشتند. با افزایش درصد بقاء ارتفاع بوته افزایش پیدا کرد به‌طوری‌که ژنوتیپ‌های موجود در دامنه بقای 76-100 درصد نسبت به ژنوتیپ‌های موجود در دامنه بقای 51-75، 26-50 و 0-25 درصد به ترتیب 4، 5 و 12 سانتی‌متر ارتفاع بوته بیشتری داشتند. در دامنه بقای 0-25 درصد، تعداد شاخه‌ فرعی کمتری نسبت به سایر دامنه‌های بقاء مشاهده شد. در دامنه بقای 76-100 و 51-75 درصد، درصد برگ‌های ریزش کرده و برگ‌های باقیمانده مشابه بود. بیشترین درصد برگ باقیمانده (73%) در ژنوتیپ MCC177 با بقای گیاهچه 75 درصد مشاهده شد. متوسط شاخص پایداری غشاء در دامنه‌های مختلف بقاء با افزایش درصد بقاء پایداری غشاء افزایش یافت. بیشترین شاخص پایداری غشاء مربوط به ژنوتیپ‌های MCC34 و MCC179 به‌ ترتیب با بقای 53 و 85 درصد و پایداری غشاء 52 و 51 درصد بود. با افزایش درصد بقاء، مقدار سدیم کاهش و مقدار پتاسیم افزایش یافت. میزان ماده خشک با افزایش بقاء از 25-0 درصد به 50-26، 51-75 و 76-100 درصد به ‌ترتیب 16، 24 و 38 درصد افزایش یافت. شش ژنوتیپ MCC4، MCC43، MCC22، MCC49،MCC59 و MCC85، بیشترین وزن اندام هوایی را در میان ژنوتیپ‌ها دارا بودند. به‌طورکلی امکان استفاده از ژنوتیپ‌های دارای مکانیسم‌های تحمل به شوری جهت اصلاح برای تنش شوری و همچنین به‌گزینی ژنوتیپ‌های نخود دسی برای شرایط تنش شوری ملایم امکان‌پذیر است.

کلمات کلیدی