سلفی گری یکی از مباحث مهم و دغدغه های کنونی جوامع مسلمین و مجامع علمی و سیاسی جهان است چرا که با داعیه ی هدایت راستین مسلمانان، هم در جهان اسلام حضور جدی دارد و هم صف آرایی خاصی در برابر غرب داشته است. مطالعه درباره جریان سلفی از سوی پژوهشگران ایرانی نیز، مورد توجه قرار گرفته است. فارغ از ارزشمندی این آثار و با عنایت به این که جریان سلفی گری در سرزمین های اهل سنت ظهور و رشد یافته، تا کنون توجه درخوری به دیدگاه محققان این کشورها نسبت به جریان مذکور نشده است. هر یک از این محققان بنا بر این که به کدام جریان فکری تعلق دارند، نگاه شایسته ی توجهی به سلفی گری داشته اند. بر اساس رویکرد نگاه همدلانه ی دیلتای، نگریستن به سلفی گری از منظر محققان اهل سنت، وسعت دیدگان پژوهشگران ایرانی را عمق می بخشد؛ چرا که آنها با زندگی در یک زیست بوم مشترک، تجربه ی مستقیم تری از این جریان داشته اند. علاوه براین، شناخت ما را از روابط ویژه ای که میان جریان های مختلف فکری در این کشورها وجود داشته و دارد را افزایش می دهد. این مقاله در پی آن است که نگاه محمود اسماعیل، یکی از متفکران مورخ مصری با گرایش های مارکسیستی را نسبت به این جریان فهم کند. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است. نتیجه پژوهش نشان می دهد که محمود اسماعیل نگاه مثبتی به سلفی گری در ادوار مختلف تاریخ اسلام ندارد. در تحلیل وی، در ساختار فکری اندیشمندان سلفی اهداف ایدئولوژیکی و درگیری سیاسی بر هدف های معرفتی غلبه داشته است. همین عامل سبب نتایجی همچون اختلاف نظر میان بنیانگذاران جریان های سلفی، فاصله اندیشه سلفی از تجددگرایی دینی و ابقای آن تنها در بُعد اصلاح گری دینی، عقیم ماندن اصلاحات اقتصادی و اجتماعی در نظر و عمل آنان و نیز، عدم تحول این اندیشه در طول تاریخ به ویژه در دوره ی معاصر شده است.

کلمات کلیدی