در این نوشته سعی خواهد شد نظریات و نکات مختلف وبر در بررسی پدیدۀ کاریزما مورد بررسی قرار گیرد و شکاف‌های مفهومی و نظری آن مشخص شود، سپس رویکرد تئوریک مقاله صورت‌بندی شود و براساس آن مفهوم سلطه کاریزماتیک با رویکرد جامعه شناسانه تبیین و تعریف گردد. برای این مهم ابتدا به بررسی چرایی وجود ابهامات نظری در تئوری کاریزمای وبر پرداخته شده است. سپس بر اساس آراء وبر و شارحین اصلی او سعی شده است دو رویکرد اصلی به مسئله کاریزما به صورتی منسجم برساخت شود. رویکرد اول آنهایی که بیشتر به صفات و ویژگی‏های فردی پرداخته‏اند و سعی کرده‏اند دلایل ظهور کاریزما را در فرد صاحب‌کاریزما بجویند؛ و رویکرد دوم آنهایی که بیشتر بر دریافت‏های پیروان و پاسخ نگرشی و رفتاری آنها به کاریزما و همچنین شرایط عینی و ذهنی شکل‏گیری کاریزما پرداخته‏اند. در انتها مشخص شده است که رویکرد پیرو محور، رویکردی جامعه شناختی و قابل بررسی تجربی است. در این رویکرد اساس بحث بر تلقی پیروان از رهبر کاریزمایی قرار دارد و اعتبار کاریزما ناشی از تایید و قبول پیروان است. همچنین پیروان در شرایط خاصی از نظر روحی و روانی به دنبال منجی و کاریزما هستند که وضعیت روحی خود ناشی از شرایط بحرانی اجتماعی است. بنابراین تغییرات، بحرانهای اجتماعی و تحولات ساختاری اجتماعی و نهادهای ناشی از آن، زمینه و علت اصلی ظهور رهبران کاریزماتیک قلمداد می‏شود.

کلمات کلیدی