فلسفه، در تبیین اصول اعتقادى از جایگاه ویژه‌اى برخوردار است. از جمله اصول اعتقادى، اصل توحید است که در بخش الهیات بالمعنی‌الاخص مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. از میان معانى گوناگون توحید، آن‌چه که در آموزه‌هاى دینى روى آن تاکید بسیار شده و اساس دعوت پیامبران را تشکیل داده است، توحید ربوبى مى‌باشد. با وجود اهمیت و ضرورت این شاخه از توحید، تاکنون براهین فلسفی توحید ربوبی از سوی پژوهشگران به صورت منسجم، مورد تحلیل و بررسی قرار نگرفته و استدلال‌های عقلی و فلسفی آن در قالب مجموعه‌ای مستقل گردآوری نگردیده است. در جستار حاضر، تلاش شده است، با شیوه توصیفی - تحلیلی و با تأکید بر مبانی حکمت متعالیه، دلایل توحید ربوبی در منابع فلسفی، بازخوانی، اعتبارسنجی و ارزیابی گردد. به عنوان نمونه، برخی از استدلال‌های توحید ربوبی که بر اصول فلکیات قدیم مبتنی است، مورد نقد قرار گرفته و در همین راستا، برای تصحیح برهان، حد وسط «وحدت نظام عالم» جایگزین حد وسط «وحدت عالم»، گردیده است. در پایان این نتیجه به دست می‌آید که بر اساس مبانی حکمت متعالیه، همه معلول‌ها، عین فقر، ربط و وابستگى به واجب‌الوجود بوده و هیچ‌گونه استقلالى از خود ندارند، از این‌رو خالقیت و ربوبیت حقیقى و استقلالى منحصر به خداوند متعال می‌باشد.

کلمات کلیدی