افلاطون و ملاصدرا هیچیک واژه نماد را در آراء خود به کار نبرده اند، اما بر اساس اصل حکایت گری و توجه به مبانی فلسفی دو فیلسوف می توان با نگرشی افلاطونی و ملاصدرایی نماد را در بستر تفکر فلسفی آن دو، مفهوم سازی کرد. با ابتنا بر اهمیت نظریه ایده و کیفیت محاکات مورد نظر افلاطون، می توان چنین برداشت کرد که نماد در اندیشه امری است که به نحو تشابهی خاص بر مبنای رابطه «بهره مندی»، از حقیقت متعالی حکایت دارد. در اندیشه ملاصدرا نیز با تامل در کیفیت حکایت برخاسته از مبانی فلسفی وی، می توان نماد را امری که از امر نمادینه شده ای حکایت می کند که علت آن است و نماد به حکم هویت رقیقثی و تشابه ظلی حقیقی از آن محاکات دارد. این پژوهش بر آن است تا با تکیه به روش تحلیل فلسفی ضمن تبیین چیستی نماد در نگرش دو فیلسوف، خوانش جدیدی نسبت به جایگاه هنر در نظام فلسفی آن دو ارائه دهد که این خوانش، مبتنی بر تحلیل نگرش دو فیلسوف نسبت به چیستی نماد است و نوعی تفکیک در هنرها را بر مبنای نوع محاکات آن ها - نمادین یا غیر نمادین - برمی تابد که مبنای هنر اثرگذار در ارتقاء معرفتی لحاظظ می گردد. با تحلیل نمادشناسی در اندیشه دو فیلسوف، در عین واگرایی مبانی فکری آن دو، نوعی هم گرایی در ارتباط با نمادشناسی و بسط آن در حوزه هنر می توان یافت که نوعی تحول از بعد فلسفی را نسبت به جایگاه هنر بر می تابد.

کلمات کلیدی