در پژوهش حاضر ضمن تحلیل الگوی گردش مقیاس همدید، با بهره گیری از یک مدل اقلیمی منطقه محدود، سازوکار میان مقیاس حاکم بر وقوع بارش های بهاره در شمال غرب ایران بررسی شد. در این راستا، نقش واداشت های دینامیکی وگرمایش محلی در وقوع بارش ها با استفاده از داده های ایستگاهی، داده های رقومی باز تحلیل NCEP-NCAR و ERA-Interim و خروجی اجرای مدل RegCM4 بررسی شدند. یافته ها بیانگر آن است که نمی توان بخش قابل توجهی از بارش های فصل بهار در شمال غرب ایران را به طور مستقل وکامل «بارش همرفتی» خواند. در واقع، بارش های بهاری با مشخصه همرفتی در شمال غرب ایران، اصطلاحاً نوعی «همرفت واداشته» محسوب می گردند. بدین معنی که، در صورت عدم وجود واداشت های دینامیکی در مقیاس همدیدی، از قبیل ناوه ی تراز میانی وردسپهر، بخش قابل توجهی از بارش های همرفتی شمال غرب ایران بوقوع نخواهند پیوست. همچنین، گرمایش محلی به تنهایی به دلیل نبود رطوبت کافی در منطقه و عدم کفایت آن جهت فراهم سازی نیروی شناوری، قادر به ایجاد ناپایداری مورد نیاز برای وقوع بارش نخواهد بود. تحلیل مقادیرگرمایش بادررو نشان داد که فرارفت افقی گرما از دامنه های کوهستانی به عنوان یک واداشت محلی، در تامین گرما و انرژی دسترس پذیر و تکوین همرفت و بارش همرفتی نقش مهمی دارد. همچنین، بررسی گرمایش محلی نشان دادکه چشمه های گرمایی بر روی دامنه های جنوبی و غربی و چاهه های گرمایی بر روی دامنه های شمالی و شرقی ارتفاعات مشاهده می شوند. یافته کلی آن که، حضور گذرای واداشت های دینامیکی مقیاس همدیدی در فصل بهار، در ترکیب با حضور پایدار و پیوستة فرارفت افقی و قائم گرما، ناشی از گرمایش محلی بر روی دامنه های جنوبی و غربی ارتفاعات در ساعات روز، وقوع بارش با مشخصات همرفتی را در پی خواهد داشت.

کلمات کلیدی