مهندسی و مدیریت آبخیز, دوره (11), شماره (4), سال (2019-10) , صفحات (955-971)

عنوان : ( ارتباط الگوی سیمای سرزمین و رسوب در برخی از زیرحوزه‌های آبخیز استان گلستان )

نویسندگان: راضیه معتمدی , محمود آذری , رضا منصفی ,
فایل: Full Text

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

سیمای سرزمین، یکی از عوامل موثر بر فرایندهای هیدرولوژی آبخیز می­‌باشد. تغییر ساختار و توزیع مکانی کاربری‌های اراضی مختلف، نقش مهمی در تولید رواناب و رسوب در سطح آبخیز دارد. تعیین ارتباط بین الگوهای چشم‌انداز آبخیز و فرایندهای هیدرولوژی می­تواند در تعیین مقدار فرسایش خاک و رسوب­ آبخیز مورد استفاده قرار گیرد. از این­‌رو، با توجه به مشکلات موجود در اندازه‌­گیری رسوب، برآورد آن با استفاده از ویژگی‌­های سیمای سرزمین و الگوی کاربری زمین جایگزین مناسبی برای روش‌های معمول برآورد رسوب می‌­باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین ارتباط رسوب­ آبخیز با سنجه‌های سیمای سرزمین در زیرحوضه­‌های منتخب استان گلستان است. بدین‌منظور، داده­‌های دبی و رسوب معلق برای ایستگاه­‌های هیدرومتری استان از منابع مربوطه اخذ و بر اساس خصوصیات آبخیز و کیفیت و کمیت داده‌­ها، زیرحوضه‌­های مناسب این پژوهش انتخاب شد. سپس، با استفاده از نقشه کاربری اراضی استان، 15 سنجه سیمای سرزمین مرتبط با رسوب برای کاربری­‌های مختلف تعیین شدند. به­‌منظور تعیین ارتباط بین رسوب آبخیز با سنجه­‌های سیمای سرزمین، از رگرسیون کمینه مربعات جزئی استفاده شد که ترکیب روش­‌های تجزیه و تحلیل مؤلفه‌­های اصلی و رگرسیون چندگانه است. نتایج پژوهش نشان داد که بین رسوب آبخیز با الگوهای پوشش زمین ارتباط زیادی وجود دارد. از میان 15 سنجه­ سیمای سرزمین، شاخص بزرگ‌‌ترین لکه (LPI)، میانگین فاصله نزدیک­ترین همسایه (ENN-MN) و میانگین نسبت محیط به مساحت (PARA–MN) به‌­­ترتیب با مقادیر اهمیت متغیر در پیش‌بینی (VIP) 1.296، 1.184 و 1.747 و ضرایب رگرسیونی 0.014-، 0.039- و 0.002- به­­عنوان سنجه­‌های اصلی در کاهش میزان رسوب­ آبخیز تعیین شدند و سنجه‌های شاخص شکل سیمای سرزمین (LSI) و میانگین اندازه لکه (AREA-MN) با مقادیر VIP ،0.80 و 0.84 و ضرایب رگرسیونی 0.020 و 0.017 به­‌عنوان سنجه­‌های مؤثر در افزایش رسوب­ آبخیز­های مطالعاتی شناخته شدند که 71 درصد از تغییرات رسوب را در زیرحوضه­‌ها تبیین می­‌کنند. نتایج پژوهش حاضر، توانایی برآورد رسوب با استفاده از ویژگی‌­های سیمای سرزمین و کارایی رگرسیون کمینه مربعات جزئی را در تعیین مدل‌های کمی رسوب تایید می­کند.

کلمات کلیدی

رگرسیون کمینه مربعات جزئی سامانه اطلاعات جغرافیایی فرایندهای هیدرولوژیکی فرسایش خاک کاربری اراضی
برای دانلود از شناسه و رمز عبور پرتال پویا استفاده کنید.

@article{paperid:1077110,
author = {معتمدی, راضیه and آذری, محمود and منصفی, رضا},
title = {ارتباط الگوی سیمای سرزمین و رسوب در برخی از زیرحوزه‌های آبخیز استان گلستان},
journal = {مهندسی و مدیریت آبخیز},
year = {2019},
volume = {11},
number = {4},
month = {October},
issn = {2251-9300},
pages = {955--971},
numpages = {16},
keywords = {رگرسیون کمینه مربعات جزئی سامانه اطلاعات جغرافیایی فرایندهای هیدرولوژیکی فرسایش خاک کاربری اراضی},
}

[Download]

%0 Journal Article
%T ارتباط الگوی سیمای سرزمین و رسوب در برخی از زیرحوزه‌های آبخیز استان گلستان
%A معتمدی, راضیه
%A آذری, محمود
%A منصفی, رضا
%J مهندسی و مدیریت آبخیز
%@ 2251-9300
%D 2019

[Download]