امروزه یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مطالعات ادبی، نقد و بررسی آثار بلاغی از منظرهای مختلف است؛ این‌گونه مطالعات، به‌خصوص زمانی که روی آثار کهن‌تر و با دیدی انتقادی انجام شود، اهمیتی دوچندان می‌یابد. مجموعۀ لطایف و سفینۀ ظرایف تألیف سیف جام هروی،یکی از کهن‌ترین منابع بلاغت فارسی است که در سده‌های هشتم و نهم در شبه‌قاره تدوین شده است. بررسی مباحث بلاغی در مجموعۀ لطایف باتوجه‌به قدمت آن، برای ترسیم چشم‌اندازی از تاریخ بلاغت و روند تطوّر آن به‌ویژه در شبه‌قاره، اهمیت خاصی دارد؛ به این منظور، در این مقاله سعی شده است میزان نوآوری، تأثیرپذیری و همچنین اهمیت این اثر ازمنظر بلاغت بررسی شود. پس‌از مقایسۀ مجموعۀ لطایف با منابع عمدتاً بلاغی پیش‌از آن، روشن شد سیف جام در تدوین بخش بلاغت مجموعۀ لطایف، از منابع مختلف، بدون ذکر منبع و نام نویسندگان آنها، اقتباس کرده که به نمونه‌هایی از آن اشاره خواهد شد. همچنین در این پژوهش، برخی از اشتباهات بخش بلاغت مجموعۀ لطایف، در سه حوزۀ تعریف، مثال و تقسیم‌بندی‌، نقد و بررسی شده است؛ در پایان نیز، به برخی از نوآوری‌های مجموعۀ لطایف ازقبیل اصطلاح‌سازی برای مفاهیم بلاغی، نقد شعر شاعران گذشته، تقسیم‌بندی‌های تازه و مثال‌های نو اشاره می‌شود.

کلمات کلیدی