هدف: مطالعة پیش‌رو بدنبال بررسی نقش الگوهای فضایی گردشگری با تأکید برگردشگری طبیعی و مذهبی بر میزان تغییرات جمعیتی (افزایش یا کاهش ) در نواحی روستایی استان خراسان رضوی است. با توجه به تنوع محیط‌های روستایی و میزان بهره‌مندی متفاوت این نقاط از امکانات و خدمات، به منظور دستیابی به نتایج واقعی، ضروت انجام این ارزیابی، به تفکیک محیط های همگن احساس شد. روش تحقیق: در ابتدا با بهره‌گیری از مدل های پشتیبانی فضایی چندمعیاره، اقدام به شناسایی خوشه‌های همگن روستایی شد که ماحصل آن شناسایی 3 خوشة همگن روستایی بود. در ادامه با بهره‏‏‏‏گیری از مدل های رگرسیونی لجستیک اقدام به معادله‏سازی در خصوص میزان اثرگذاری الگوهای فضایی گردشگری بر تغییرات جمعیتی (افزایش یا کاهش) در نقاط روستایی طی بازة زمانی 1390-1375 شد. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج این بررسی نشان داد که در شرایط کنونی الگوهای فضایی فوق بین 07/0 تا 3/2% در تغییرات (افزایش یا کاهش) جمعیت روستایی استان اثر گذارند که بیانگر اثرپذیری کم آن ها در این خصوص است. از سوی دیگر این اثرگذاری در بین خوشه‌های همگن روستایی متفاوت است. به گونه‌ای که در روستاهای با امکانات کم، گردشگری مذهبی به تنهایی و گردشگری مذهبی و طبیعی با یکدیگر و در روستاهای با امکانات بالا، گردشگری مذهبی به تنهایی توانسته است نقش مؤثری در تغییرات جمعیتی (افزایش یا کاهش) نقاط روستایی استان داشته باشند.

کلمات کلیدی