کافئین با نام شیمایی 1،3،-7تری متیل زانتین، یک آلکالوئید پورینی است که در قهوه، به مقدار زیاد یافت میشود. روشهای متعددی جهت آنالیز کافئین در قهوه پیشنهاد شده که اکثر آنها بر آنالیز عصاره با کروماتوگرافی مایع یا گازی استوار است که بسیار دقیق و حساس هستند. با این وجود، هزینه بر بودن، زمان آنالیز طولانی و مصرف مقادیر زیاد حلال آلی نیز از معایب این روشها به شمار میروند. در نتیجه استفاده از یک روش سریع، دقیق و حساس که بتواند کافئین را در مدت زمانی کوتاه تعیین مقدار کند، از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. در این میان، اسپکتروسکوپی تحرک یونی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.هدف پژوهش: هدف از این پژوهش اعتبار سنجی روش اندازهگیری کافئین در قهوه با کمک طیف سنج تحرک یونی است.روش و چگونگی انجام پژوهش: ا ستاندارد کافئین در محلول متانول %10 و در محدوده 100-1 ppm تهیه شد و سپس پارامترهای ضریب تعیین (R2)، دقت و تکرارپذیری CV) %)، صحت (%Recovery) ، حد تشخیص (LOD) و حد اندازه گیری (LOQ) مورد مطالعه گرفت. استخراج کافئین از نمونه های واقعی شامل نوشیدنی قهوه، نوشیدنی هسته خرما و نمونه شاهد با کمک محلول کاریز 1 و 2 انجام گرفته و عصاره های حاصل با روش پیشنهادی آنالیز شدند.یافته ها و نتیجه گیری: به دلیل ا شباعیت سی ستم در غلظتهای بالای ا ستاندارد، نمودارخطی در محدودهی غلظتی 17-5/5 mg/L، (پنج نقطه) جهت اعتبارسنجی و آنالیز نمونه ها مورد استفاده قرار گرفت. پاسخ دستگاه در این محدوده خطی و در حدود 0/95گزارش شد. مقادیر حد تشخیص و اندازه گیری به ترتیب 0/6 mg/L و 1/9 بدست آمد. درصد ضریب تغییرات در یک روز و بین روزهای مختلف برای غلظتهای کم (5 mg/L)، متوسط (10 mg/L) و زیاد استاندارد (17/5 mg/L) بین %0/9–8/1 متغیر بود بطوریکه بیشترین در صد ضریب تغییرات برای غلظتهای کم استاندارد و کمترین درصد ضریب تغییرات برای غلظتهای بالای استاندارد به دست آمد. روش استخراج نیز منجر به دریافت مقادیر قابل قبول درصد بازیابی (بیشتر از (%92 شد. مقدار کافئین در قهوه هسته خرما و قهوه بدون کافئین، کمتر از حد تشخیص گزارش گردید. نمونه های قهوه جوشیده ( %100 قهوه عربیکا) و قهوه ترک به ترتیب با مقادیر 38±688 mg/L و 17±625 بیشترین مقدار کافئین را داشته و نمونه های قهوه که با %50 هسته خرما جایگزین شده بودند، کمترین مقدار کافئین mg/L) (24±410 را به خود اخت صاص دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که طیف سنج تحرک یونی به عنوان یک روش صحیح، دقیق، سریع و سازگار با محیط زیست، میتواند جهت پایش پیوسته کافئین در انواع نوشیدنی قهوه مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی