استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماریها از زمانهای بسیار قدیم معمول بوده و بشر بنا به تجربه به اثرات مفید گیاهان پی برده و از گیاهان مختلف برای درمان استفاده میکرده است. با رونق زندگی شهری و افزایش جمعیت، به تدریج از مصرف گیاهان دارویی کاسته شد و داروهای شیمیایی در بسیاری از موارد جایگزین گیاهان دارویی شدند که البته با مصرف این داروها نیز مشکلاتی از قبیل ایجاد مقاومت روز افزون در میکروارگانیسمها و کاهش تاثیر در اثر کاربرد مداوم ایجاد شده است. از طرفی در سالهای اخیر تولید کنندگان مواد غذایی به استفاده از نگهدارندههای طبیعی )از جمله گیاهی( به جای شیمیایی در محصولات خود توجه زیادی نمودهاند. این امر از یک طرف به علت تمایل زیاد مصرف کنندگان به استفاده از مواد غذایی فرآوری شده بدون نگهدارنده و یا حداقل با نگهدارندههای طبیعی و از طرف دیگر توجه هرچه بیشتر مسئولان بهداشتی به این موضوع می باشد. در این زمینه تحقیقات زیادی در مورد اثرات ضدباکتریایی و نگهدارندگی اسانسهای گیاهی از جمله اسانس های حاصل از گیاهان دارویی انجام شده است. عصاره های گیاهان دارویی به منظور کنترل رشد باکتریهای بیماریزا با منشا غذایی و یا باکتریهای عامل فساد، آنها را به عنوان نگهدارنده موادغذایی مناسب کرده است. در این مطالعه فعالیت ضد میکروبی اسانس سه گیاه مورد ) Myrtus communis (، مرزه تابستانه (Satureja hortensis) و ریحان (Ocimum basilicum) بر چهار باکتری اشیرشیا کلی، باسیلوس سرئوس و باسیلوس لیشنیفورمیس و سودوموناس آئروجینوزا در شرایط آزمایشگاهی تعیین و حداقل غلظت بازدارندگی اسانسهای مربوطه بر این باکتریها تعیین شد. در انجام این پژوهش اسانس این گیاهان توسط دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب استخراج گردید. سپس ترکیبات تشکیل دهنده اسانسهای این گیاهان توسط کروماتوگرافی گازی تجزیهای ) GC ( و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنجی جرمی بازدارنگی ) MIC ( هر اسانس بر روی پاتوژنهای مورد مطالعه از روش ریز رقت ) Micro Dilution ( استفاده گردید. با بررسی ترکیبات مورد نظر در گیاهان بین ترکیبات شاخص موجود در اسانسها و خواص ضد میکروبی آنها رابطهی مستقیمی وجود دارد. همانطور که مشخص شده در اسانس گیاه ریحان، لینانول، در اسانس مرزه تابستانه، تیمول و در اسانس گیاه مورد آلفا-پینن ترکیب شاخص به حساب می آیند. بطور کلی، اسانس گیاه ریحان بیشترین اثر ضد میکروبی را نسبت به مورد و مرزه تابستانه بر چهار باکتری نامبرده نشان داد و مرزه تابستانه کمترین اثر بازدارندگی را دارا بود. همچنین نتایج نشان داد که برای مهار رشد اشیرشیا کلی، باسیلوس سرئوس و باسیلوس لیشنیفورمیس غلظت 125 / 78 پیپیام و برای مهار رشد سودوموناس آئروجینوزا غلظت 25 / 156 پیپیام از اسانس ریحان بهترین گزینه میباشد. اسانس هر سه گیاه مورد، مرزه تابستانه و ریحان اثر ضد میکروبی قابل توجهی را روی باکتری های مورد مطالعه داشتند و ممکن است بتوان از آنها بخصوص از ریحان در درمان عفونتها استفاده نمود.

کلمات کلیدی