مطالعه جامعهشناختی واکنشهای کیفری نشان میدهد که دگرگونی اخلاق اجتماعی و حساسیتهای وجدان جمعی میتواند نقشی قابل توجه در گذار از مجازاتهای خشونتآمیز به واکنشهای تنبیهی ملایم و غیرخشن ایفا کند. در حقیقت، به هر میزان که اخلاق و احساسات وجدان بیش از پیش از خشونت ظاهری فاصله میگیرند. وجدان جمعی رنجگریز نه تنها ، جمعی پالایش شود، شهروندان در تعامل اجتماعی خود مقاومتی جدی در برابر گرایش به واکنشهای کیفری ترمیمی تولید نمیکند، بلکه، خود فشار هنجاری قابل توجهی برای متمدن کردن نظام مجازاتها به قدرت وارد میآورد. تراژدیهای مشمئزکنندهی تعذیبی که در گذشته همواره با استقبال گستردهی وجدان جمعی برپا میگشت، هماکنون تا حدودی قابل توجه به پدیدهای منزجرکننده و غیرقابل تحمل بدل شدهاند. وجدان جمعیای که پیشتر به عنوان بخشی از فرایند نمایش علنی تحمیل رنج ایفای نقش میکرد، هماکنون تمایل چندانی برای مشاهده خشونت ظاهری مجازات ندارد. رمزگشایی از این دو چهره کاملاً متعارض وجدان جمعی چگونه امکانپذیر است؟ پژوهش حاضر نشان میدهد که چگونه دگرگونی در ساختار نظام اجتماعی و شیوههای اعمال قدرت، موجب پالایش حساسیتهای وجدان جمعی میگردد. متمدن شدن اخلاق تنبیهی نتیجه مستقیم همین پالایش حساسیتهای وجدان جمعی است. دگرگونی در نظام واکنشهای کیفری و تمایل هر چه بیشتر به سوی پاسخهای ترمیمی نیز از زاویهی پالایش حساسیتهای جمعی و اخلاق تنبیهی مانعی جدی برای گذار به درک ترمیمی از عدالت تولید میکند. ، اجتماعی قابل بررسی است. چرا که، اخلاق اجتماعی توأم با خشونت پژوهش حاضر نشان میدهد که مجازات به عنوان یک پدیدار اجتماعی را نمیتوان بدون در نظر گرفتن حساسیتهای وجدان جمعی مورد بررسی قرار داد. تحول در ساختار نظام کیفری و به ویژه گذار از مجازاتهای خشن و سرکوبگر بدون دگرگونی در احساسات اجتماعی و نیز اخلاق تنبیهی وجدان جمعی امکانپذیر نیست. در اثر متمدن شدن احساسات اجتماعی، واکنشهای کیفری خشن و تحمیل رنج ظاهری به عنوان عاملی برای مهار بیرونی، اندک اندک جای خود را به واکنشهای ملایم و ترمیمی میدهد که نمودی از مهار نفس، خویشتنداری و دگرگونی در ساختهای شخصیتی است.

کلمات کلیدی