زبان فارسی امروز به عنوان زبان ادبی و علمی در سطح بین المللی مطرح است و دانشجویانی از کشورهای مختلف و به خصوص عراق اقدام به یادگیری زبان فارسی می کنند. فارسی آموزان در مراحل مختلف یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان دوم یا زبان خارجی، دچار خطاهای آوایی متعددی می شوند. پژوهش حاضر، براساس رویکرد تحلیل خطاها به مقایسه ی خطای درج واکه و همخوان در 40 فارسی آموز عراقی متوسطه و پیشرفته که براساس روش تصادفی از محل مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان دانشگاه فردوسی مشهد انتخاب شده اند، به طور جداگانه پرداخته است. به روش میدانی عرب زبانان عراقی زن و مرد بزرگسال متنِ مشخصِ 262 کلمه ای را خواندند و صدای آن ها ضبط شد. سپس برای تجزیه و تحلیل آوایی داده ها از رویکردهای تحلیل خطای جیمز ( 1981 )، پینگ که ( 2014 ) و وایتمن ( 1970 )کمک گرفته شد و برای به کارگیری در زبان فارسی، بومی سازی شده و مورد استفاده قرار گرفتند. منابع خطا نیز براساس کشاورز ( 2011 ) دسته بندی شد. پس از معرفی نظام آوایی زبان های فارسی و عربی، مقایسه فرآیندهای واجی درج، در دو گروه متوسطه و پیشرفته و دو دسته همخوان و واکه به تفصیل بررسی شده است. در گروه پیشرفته بیشترین خطای درج همخوان ها (42%)و در گروه متوسطه بیشترین خطای درج واکه ها (62.4%) را داشتیم. واج /j/بیشترین همخوان درج شده در هر دو گروه متوسطه (30%) و پیشرفته (32.7%) بود و واج /e/ نیز بیشترین واکه درج شده در دو گروه متوسطه (72%) و پیشرفته (78.8%) بود. منشا خطای درج در گروه متوسطه و پیشرفته مانند هم بودند و در همخوان ها به ترتیب: خطای میان زبانی، درون زبانی و خطای خوانش اشتباه کلمه بود و در مورد واکه ها به ترتیب: خطای درون زبانی و خصوصاً تصحیح افراطی و تعمیم افراطی کسره اضافه و دومین خطا، خطای میان زبانی بود.

کلمات کلیدی