پدیده گردو‌غبار یکی ‌از مخاطرات در کشور ایران و استان خوزستان محسوب می‌‌‌‌‌‌گردد. در این پژوهش با استفاده از عملیات میدانی‌ و آزمایشگاهی، مطالعه منابع گرد و غبار و قابلیت رخساره­های مختلف برای تولید گرد و‌ غبار از مناطق غرب خوزستان صورت پذیرفته است. بر این اساس نقشه الگوی فضایی رخساره ­ها ترسیم و با استفاده از آن 12 شاخص فلزی ثابت در رخساره­ ها کاشته شد که بعد از سه روز گرد و غبار در زمستان 1396 و بهار 1397 (20/1/2018 و 19/2/2018 و 23/4/2018) اختلاف ارتفاع آنها اندازه‌گیری شد و همچنین نمونه ­های خاک سطحی از عمق 3-0 سانتی­متر سطح زمین از نقاط مختلف منطقه نیز جمع ­آوری ‌گردید و آزمایش دانه‌سجی با الک خشک و هیدرومتری ‌برروی آنها صورت پذیرفت که نتایج نشان داد رسوبات عمدتا ریز دانه هستند و بیشترین تجمع رسوبات در سینی زیر الک دستگاه شیکر (رسوبات رد شده از الک 200) می‌باشد. همچنین نتایج هیدرومتری آشکار ساخت که در محدوده عمومی جفیر مقدار توزیع ذرات ماسه، سیلت و رس به گونه‌ای است‌که بافت خاک در این محدوده سیلتی رسی لومی می‌باشد و در نمونه ­های بستر خشک شده تالاب هورالعظیم و شمال سوسنگرد نیز همین نتایج صادق است. علاوه بر این در محدوده ریگ خوزستان میزان ماسه به شدت افزایش می‌یابد و در مقابل میزان رسوبات دیگر کاهش می‌یابد و بافت خاک از نوع ماسه­ای لومی می‌باشد. ارزیابی شاخص­ ها مشخص کرد که در تمامی شاخص‌ها، رسوبات بستر رخساره ­ها در زمان بروز گرد و غبار منتقل می‌شوند به‌نحوی که بیشترین میزان جابه‌جایی در بستر شاخص­های S4، S5 و S6 با تفاوتی بیش از 5 سانتی­متر اندازه­ گیری ‌گردید. بنابراین براساس مطالعات صورت پذیرفته در این پژوهش فرسایش سطحی خاک در نواحی جفیر و زمین­ های خشکیده تالاب هورالعظیم دارای قابلیت گرد و غباری فراوان می­ باشد که می ­توان نقش آنها را در بروز و تشدید گرد و غبار در استان خوزستان موثر دانست.

کلمات کلیدی