تغییرپذیری بالای بارش، پراکندگی شبکه باران سنجی فعال و نیز کیفیت پایین مقادیر بارش ثبت شده، کاربرد مدل های تصادفی زمانی- مکانی بارش در مناطق خشک و نیمه خشک را همواره با چالش روبه رو کرده است. در این پژوهش، از مدل خطی تعمیم یافته به منظور تکمیل و توسعه ی سری زمانی داده های ثبت شده ی بارش روزانه ی 11 ایستگاه سینوپتیک نسبتاً پراکنده در زیرحوضه ی رود شور با وسعت 67/22066 کیلومتر مربع (که یکی از زیر حوضه های دریاچه نمک می باشد) در دوره آماری 1991 تا 2010 میلادی استفاده شد، تا بتواند برای مدل های هیدرولوژیکی بکار رود. جهت بیان ساختار زمانی- مکانی بارش از مدل توزیع لجستیک برای رخداد بارش و از توزیع گاما برای مدل کردن مقدار بارش استفاده گردید. صحت سنجی زمانی و مکانی در یک دوره زمانی مجزا و نیز استفاده از ایستگاه هایی که در برازش مدل وارد نشده بودند، انجام آنگاه تغییر پذیری زمانی- مکانی بارش آزموده شد. اثرات فصلی بر تغییرات زمانی- مکانی بارش ، همبستگی بارش روزانه و نیز طول، عرض جفرافیایی و ارتفاع ایستگاه های باران سنجی شناسایی شدند که از آن مدل توانست به خوبی ویژگی های بارش را در منطقه مطالعاتی نشان دهد. در هر دو مدل رخداد و مقادیر، اثرات مکانی از مهمترین پیش بینی کننده های بارش و بعد از آن در بین اثرات زمانی، میانگین بارش در یک روز قبل مهمترین متغیر پیش-بینی کننده بارش در حوضه شناخته شده است. به علاوه محرک های بارندگی در مقیاس بزرگ (دما و رطوبت نسبی) تا حدودی باعث بیان بهتر تغییرات در هرسال شده و نیز ارتباط بین متغیرهای بزرگ مقیاس و بارش، زمینه ی ریزمقیاس نمایی خروجی های مدل های جهانی اقلیم را فراهم می نماید. در واقع مدل های تصادفی با رویکرد توسعه ی مجموعه داده های مشاهداتی در ایستگاه های باران سنجی و ریزمقیاس نمایی سناریوهای اقلیمی در مقیاس منطقه ای و جهانی پایه گذاری شده است.

کلمات کلیدی