در راستای بررسی اثر کاربرد سوپرجاذب رطوبت بر کارآیی مصرف آب و به منظور تعیین مؤلفه های اصلی در کارآیی مصرف آب لوبیا، کنجد و ذرت در پاسخ به کاربرد مقادیر افزایش یافته ی هیدروژل سوپرجاذب رطوبت، پژوهشی در سال زراعی 95 - 1394 در دانشگاه فردوسی مشهد به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به تفکیک برای سه گیاه لوبیا، کنجد و ذرت انجام شد. سطوح آبیاری )تأمین 50 و 100 درصد نیاز آبی گیاهان مورد مطالعه( در کرتهای اصلی و کاربرد و عدم کاربرد هیدروژل سوپرجاذب رطوبت در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که کاربرد سوپرجاذب رطوبت کارآیی مصرف آب لوبیا، کنجد و ذرت را به ترتیب 46 ، 29 و 43 درصد نسبت به شاهد افزایش داد، ضمن اینکه در هر سه گیاه مورد مطالعه، بیشترین کارآیی مصرف آب زمانی محقق شد که تنها 50 درصد نیاز آبی گیاه تأمین و همزمان از سوپرجاذب رطوبت استفاده شد. با افزایش ارتفاع بوته، کارآیی مصرف آب در هر سه گیاه مورد مطالعه افزایش یافت. بر اساس نتایج تجزیه به مؤلفه های اصلی، متغیرهای اندازه گیری شده در هر سه گیاه به دو مؤلفه اصلی تجزیه شدند. در لوبیا، کنجد و ذرت مؤلفه اول به ترتیب 73 ، 60 و 80 درصد از واریانس متغیرها را تبیین کرد. همبستگی عملکرد دانه با مؤلفه اول در لوبیا، کنجد و ذرت به ترتیب 33 / 0 ، 34 / 0 و 33 / 0 بود. در لوبیا متغیرهای عملکرد دانه، عملکرد ماده ی خشک، وزن دانه در بوته، ارتفاع بوته، سرعت رشد محصول و میزان نیتروژن، فسفر و پیاچ خاک در مؤلفه اول و متغیرهای شاخص سطح برگ، شوری خاک و کارآیی مصرف آب در مؤلفه دوم قرار گرفتند. در کنجد، متغیرهای عملکرد دانه، عملکرد مادهی خشک، وزن دانه در بوته، ارتفاع بوته، سرعت رشد محصول و میزان فسفر و پیاچ خاک روی مؤلفه اول و متغیرهای شاخص سطح برگ، نیتروژن خاک، شوری خاک و کارآیی مصرف آب روی مؤلفه دوم بیشترین بار را داشتند. در ذرت، متغیرهای عملکرد دانه، عملکرد ماده ی خشک، وزن دانه در بوته، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، میزان نیتروژن و پیاچ خاک روی مؤلفه اول و متغیرهای فسفر خاک، شوری خاک و کارآیی مصرف آب روی مؤلفه دوم دارای بیشترین بار بودند. نتایج نشان داد که میزان آب صرفه جویی شده در نتیجه استفاده از سوپرجاذب رطوبت، از ابعاد اقتصادی و اکولوژیکی می تواند بسیار قابل توجه باشد.

کلمات کلیدی