در منابع روایی، گزارشات و روایاتی مبنی بر این که امام حسن و امام حسین (ع) تفاوت هایی اساسی با هم داشتند وجود دارد؛ به گونه ای که این تفاوت ها در جهت گیری ها و اهداف هر یک از آن دو امام، تأثیر به سزایی داشته اند. این روایات، امام مجتبی(ع) را شبیه به پیامبر(ص) و امام حسین(ع) را شبیه به امام علی(ع) می دانند و یا امام مجتبی(ع) را به پیامبر(ص)، و امام حسین(ع) را به امام علی(ع) نسبت می دهند. به همین ترتیب، امام مجتبی(ع) روحیة صلح طلبی داشته و امام حسین(ع) دارای روحیة قیام و مبارزه بوده اند. نقد و بررسی این روایات از جهت سندی و دلالی، با رویکردی تحلیلی-انتقادی، کاری است که تاکنون صورت نگرفته است و پژوهة حاضر به آن می پردازد. برخی از روایات، به خاطر اشکالاتی، غیر قابل قبول اند؛ برخی تعارض قابل جمع و برخی غیر قابل جمع دارند و بعضی با نگاهی عمیق تر، قابل توجیه اند و هیچ تفاوت رویکردی بین دو امام را بر نمی تابند. نتیجه آن که تفاوت بین عقیده و خصوصیات حسنین(ع) به عنوان دو امام، قابل اثبات نیست و متوسّلان به آن، دلیل استواری در این قضیه ندارند و تراکم ادله و شواهد، خلاف آن را ثابت می کند.

کلمات کلیدی