هدف: ناکامی در جهت‌گیری به‌سوی محرک‌های اجتماعی، از علائم ابتدایی اتیسم است که در شناسایی زودهنگام اتیسم حائز اهمیت است؛ بنابراین، پژوهش حاضر با هدف مقایسهٔ جهت‌گیری اجتماعی در کودکان با ریسک بالا و پایین اتیسم انجام شد. روش‌بررسی: این پژوهش از نوع علی-مقایسه‌ای بود. جامعهٔ آماری، شامل تمامی کودکان پسر ۱۲-۱۰ماههٔ ساکن شهر تهران بود. تعداد ۵۳ کودک از طریق نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شده و براساس ملاک‌های تشخیصی، به یک گروه آزمایش (۱۳ کودک در ریسک) و دو گروه گواه (۲۰ کودک تأخیری و ۲۰ کودک سالم) گماشته شدند. تحول عمومی کودکان با پرسشنامهٔ سنین و مراحل (سوکر و بریکر، ۱۹۹۵) و سطح تحول هیجانی-کارکردی آن‌ها با پرسشنامهٔ تحول هیجانی-کارکردی (گرینسپن، ۲۰۰۲) بررسی شد. سپس، حرکات چشم کودکان در پاسخ به سه آزمون دیداری مرتبط با جهت‌گیری اجتماعی: جهت‌گیری به‌سوی حرکت زیستی، تصاویر پویای اجتماعی و نگاه مستقیم با استفاده از ردیاب چشم (Tobii, TX300) ثبت شد. یافته‌ها با آزمون‌های آماری تحلیل واریانس کروسکال والیس، تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA)، ویلکاکسون، t وابسته و آزمون بونفرونی در سطح معناداری ۰٫۰۵ و با استفاده از نسخهٔ ۲۱ نرم‌افزار SPSS بررسی شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد بین سه گروه در متغیرهای جهت‌گیری به‌سوی حرکت زیستی (۰٫۳۳۶=p) و نگاه مستقیم (۰٫۸۹۲=p) اختلاف معنادار آماری وجود ندارد اما در متغیر جهت‌گیری به‌سوی محرک‌های پویای اجتماعی اختلاف معنادار آماری وجود دارد (۰٫۰۰۳=p). همچنین، توزیع نگاه بین جفت محرک‌های همزمان برای آزمون جهت‌گیری به‌سوی حرکت زیستی در دو گروه سالم و تأخیری هدفمند (۰٫۰۰۲=p) و در گروه در ریسک (۰٫۱۱۶=p) تصادفی بود. توزیع نگاه بین جفت‌محرک‌های هم‌زمان برای آزمون جهت‌گیری به‌سوی محرک‌های اجتماعی در گروه سالم (۰٫۰۰۱=p) و تأخیری (۰٫۰۰۵=p) هدفمند و در گروه در ریسک (۰٫۲۸۳=p) تصادفی بود. توزیع نگاه بین جفت‌محرک‌های هم‌زمان برای آزمون جهت‌گیری به‌سوی نگاه مستقیم در گروه سالم (۰٫۹۴۰=p)، تأخیری (۰٫۰۸۶=p) و در ریسک (۰٫۶۰۰=p) تصادفی بود. نتیجه‌گیری: باتوجه به یافته‌ها استنباط می‌شود جهت‌گیری اجتماعی از ماه‌های اول در کودکان در ریسک، صدمه دیده است و بررسی آن از طریق ردیاب چشم می‌تواند در شناسایی زودهنگام این کودکان مفید باشد.

کلمات کلیدی