مقدمه: هدف از مطالعه‌ی حاضر بررسی اثر ترتیب اجرای دوازده هفته تمرین ترکیبی بر CTRP3، TNF-α، IL6 و مقاومت به انسولین در زنان مبتلا به دیابت نوع دو بود. مواد و روش ها: 36 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 در سه گروه 12 نفری شامل گروه شاهد (با میانگین سنی 3/11±38/20)، گروه تمرین ترکیبی هوازی- مقاومتی (با میانگین سنی 3/69±37/63)، و گروه تمرین ترکیبی مقاومتی-هوازی (با میانگین سنی 3/76± 38/77) تقسیم شدند. تمرین ترکیبی شامل؛ تمرین هوازی با شدت 80 تا 95 درصد ضربان قلب بیشینه، تمرین مقاومتی با شدت 60 تا 85 درصد یک تکرار بیشینه بود. متغیرهای آنتروپومتری و سطوح سرمی TNF-α، IL6، CTRP3 و شاخص مقاومت به انسولین قبل و بعد از دوره‌ی تمرینی اندازه‌گیری شد. برای تجزیه‌ و تحلیل از آزمون آنالیز واریانس با اندازه‌های مکرر استفاده شد و سطح معناداری کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد. یافته ها: اثر اصلی در گروه‌های تمرینی کاهش معنا‌دار در سطوح سرمی TNF-α، IL6 و افزایش معنا‌دار در سطوح CTRP3 نشان داد (0/001=p). اثر تعاملی بین گروه‌های تمرینی نسبت به گروه شاهد در پس آزمون در سطوح سرمی TNF-α و IL6 دارای اختلاف معنا‌دار بود (0/001=p)، اما بین گروه‌های تمرین ترکیبی تغییرات مشابه بود (1/00=p). اثر تعاملی CTRP3 افزایش معنا‌داری را در پس آزمون بین گروه‌های شاهد و تمرین ترکیبی نشان داد (0/001=p) و بیشترین افزایش CTRP3 در گروه هوازی- مقاومتی بود (0/004=p). علی‌رغم بهبود شاخص مقاومت به انسولین در پس آزمون، اختلاف معنا‌داری بین گروه‌ها مشاهده نشد (0/08=p). نتیجه گیری: استفاده از تمرین ترکیبی به ویژه با ترتیب تمرین هوازی- مقاومتی سبب کاهش سایتوکاین‌های پیش التهابی و افزایش سایتوکاین‌های ضدالتهابی گردید. از این رو؛ تمرین ترکیبی به ویژه با ترتیب هوازی ـ مقاومتی برای بیماران دارای دیابت نوع 2 توصیه می‌شود.

کلمات کلیدی