متن شناسی ادب فارسی, دوره (1), شماره (49), سال (2021-4) , صفحات (99-123)

عنوان : ( مذهبی نگاری در نسخۀ مصوّر حملۀ حیدری باذل مشهدی (نسخۀ مورّخ ۱۲۲۲، محفوظ در کتابخانۀ ملّی فرانسه) )

نویسندگان: فاطمه ماه وان ,
فایل: Full Text

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

مذهبی نگاری به معنی ترسیم صحنه های دینی و مذهبی اعم از صحنه های جنگ، شمایل نگاریِ ائمه و روایات مربوط به زندگی آنان، جنگ های حضرت علی (ع) و حوادث کربلاست. شمایل نگاری مذهبی در ابتدا بیشتر به قصّه-های پیامبران اختصاص داشت، ولی به‌مرور به مضامینی با صبغۀ شیعی، به‌ویژه داستان های کربلا و تعزیه خوانی توجّه بیشتری نشان داده شد. حملۀ حیدری اثر باذل مشهدی در قرن ۱۲ به سبک و سیاق شاهنامه سروده شده و از آثار مهم در حوزۀ مذهبی نگاری است. حمله‌خوانی از جمله سنن نقّالی شیعی با درون‌مایۀ حماسی است. به دنبال حمله خوانی، حمله نگاری نیز شیوه ای برای تجسّم و ترسیم نگاره های حضرت علی (ع) به شمار آمد. یکی از نسخ مصوّر نفیس حملۀ حیدری موّرخ ۱۲۲۲، محفوظ در کتابخانۀ ملّی فرانسه است و ۲۳۵ تصویر به سبک نگاره های هندی دارد. پژوهش حاضر علاوه بر معرّفی این نسخه و آرایه های هنری آن، به بررسی نگاره های مذهبی می پردازد. نسخۀ مذکور نسبت به نمونه های مشابه آن دارای ویژگی هایی است که سبب می شود معرّفی و بررسی آن ضرورت داشته باشد. از امتیازات این نسخه کمیّت بالای نگاره ها و نفاست هنری آن هاست. از دیگر وجوه شاخص آن، سبک نگارگری هندی است که کاربرد آن برای نگاره های مذهبی کم سابقه یا حتّی شاید بی سابقه است. علاوه بر این تصویرگری زنان در نگاره های این نسخه جایگاه ویژه ای دارد به گونه ای که این نسخه را از نگاره های مذهبی دیگر متمایز می کند. این ویژگی ها سبب می شود تا نسخۀ حاضر جایگاهی منحصربه‌فرد را، نسبت به نمونه های مشابهی که بررسی کردیم، به خود اختصاص دهد. پرسش پژوهش این است که شمایل نگاری حضرت محمّد (ص)، حضرت علی (ع) و اهل‌بیت در این نسخه چگونه صورت گرفته است؟ نگارگر برای شمایل نگاری چه شیوه های خلّاقانه ای را ابداع کرده است؟ روش بررسی بر مبنای تحلیل فرم و شاخصه های تصویری نگاره هاست. حاصل پژوهش نشان می-دهد که نگارگر شیوه ای خاص را برای شمایل نگاری برگزیده که تاکنون در نگارگری سابقه نداشته است.

کلمات کلیدی

, حملۀ حیدری, نگارگری, مذهبی نگاری, نگاره های هندی, شمایل نگاری, حضرت محمّد (ص), حضرت علی (ع).
برای دانلود از شناسه و رمز عبور پرتال پویا استفاده کنید.

@article{paperid:1081150,
author = {ماه وان, فاطمه},
title = {مذهبی نگاری در نسخۀ مصوّر حملۀ حیدری باذل مشهدی (نسخۀ مورّخ ۱۲۲۲، محفوظ در کتابخانۀ ملّی فرانسه)},
journal = {متن شناسی ادب فارسی},
year = {2021},
volume = {1},
number = {49},
month = {April},
issn = {2008-5486},
pages = {99--123},
numpages = {24},
keywords = {حملۀ حیدری، نگارگری، مذهبی نگاری، نگاره های هندی، شمایل نگاری، حضرت محمّد (ص)، حضرت علی (ع).},
}

[Download]

%0 Journal Article
%T مذهبی نگاری در نسخۀ مصوّر حملۀ حیدری باذل مشهدی (نسخۀ مورّخ ۱۲۲۲، محفوظ در کتابخانۀ ملّی فرانسه)
%A ماه وان, فاطمه
%J متن شناسی ادب فارسی
%@ 2008-5486
%D 2021

[Download]