در قرن های نوزدهم و بیستم، جنبشی ضداستعماری تحت لوای تفکّرات پسا استعماری علیه تبعیض نژادی و قومیتی شکل گرفت. در این میان ادبا و شعرا نیز علیه تفکرات نژادپرستانه و استعمارگرایانه به پاخاستند که از آن جمله می توان به «محمد فیتوری»، شاعر معاصر سودانی، و «لنگستون هیوز»، شاعر معاصر آمریکایی، اشاره نمود. پژوهش حاضر با هدف تبیین و شناسایی بن مایه های تفکرات پسااستعماری این دو شاعر و نیز وجوه تباین و تشابه ایشان در این حوزة فکری با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و با رویکردی جامعه شناسانه بر پایۀ مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به بررسی شعر این دو شاعر پرداخته است. از خلال بررسی های انجام شده می توان گفت: این دو شاعر اگر چه در اصول اصلی و کلّی خود علیه تبعیض نژادی مشترک بوده و یک موضع دارند، امّا با این حال در بسیاری از جهات نیز با یکدیگر تفاوت دارند؛ لحن و زبان فیتوری کوبنده تر و برنده تر از لحن و زبان شعری هیوز می باشد و در اشعارش مقاومت و خشونت بیشتری را در مبارزه علیه استعمار می توان دید در حالی که لنگستون هیوز، تحت تأثیر افکار و اندیشه های اندیشمندان آمریکایی و اروپایی، با لحنی ملایم به استعمارستیزی می پردازد. هیوز بیشتر از فیتوری از حرمان و تبعیض سیاه پوستان و آثار و تبعات نژادپرستی سفیدپوستان آگاه است؛ بنابراین اشعارش بیشتر از فیتوری در به تصویر کشاندن آلام، دردها، رنج ها، امید و آرزوهای سیاهان آمریکایی-آفریقایی به طور خاص و انسان های جهان به طور عام، جنبة جهانی پیدا کرده است. هدف مشترک هر دو شاعر در استعمارستیزی و افتخار نمودن به هویت و اصالت نژادی درواقع یک نوع آگاهی-بخشی و هشیاری نژادی و ناسیونالیسم فرهنگی در بین مردم سیاه پوست به منظور ایجاد همبستگی و اتحاد نژادی است.

کلمات کلیدی