از آنجا که پس از شناسایی یک مسئله فقهی، جست­وجو در منابع و سایر مراحل مقدماتی، ممکن است ادلّه­ ای از منابع به دست ­آید که نسبت به موضوع دارای حکم متعارض باشد؛ یکی از مراحل الگوریتم اجتهاد بذل توجه به فرآیند جمع ادلّه متعارض است. ابزارهای رفع تعارض بدوی، از حیث عملی مهمترین بخش فرآیند مزبور است. در جستار حاضر، با بررسی استقرایی در کتاب جواهرالکلام به­ عنوان نمونه انتخابی، تلاش شده شواهدی برای اثبات این انگاره ارائه شود که شیوه­ های مورد استفاده در فرآیند جمع ادلّه منحصر به شیوه­ های مرسوم و از پیش تعیین شده نیست. بررسی­ های صورت گرفته، ضمن تأیید این فرضیه، مصادیقی کاربردی از شیوه­ های معرفی نشده جمع اخبار متعارض را عرضه می­ کند. این شیوه­ ها در قالب سه ساز و کار ناهمسانی در سطح حکم اطراف تعارض، تعدّد موضوع آن­ها و استمداد از دلایل خارجی (از قبیل انقلاب نسبت)، در الگوی پیشنهادی برای ترسیم الگوریتم اجتهادی مقبول در حوزه جمع ادلّه متعارض قابل بهره­ برداری می­ باشد.

کلمات کلیدی