داستان موقعیت یک جریان ادبی غربی و یک شیوه‌ی داستان‌نویسی است که نام کافکا با آن گره خورده است. این نوع ادبی در ادبیات عرب تقریباً ناشناخته است و نویسندگان عرب از طریق مطالعه‌ی داستان‌های غربی با سبک و سیاق آن آشنا شدند. جرج سالم نویسنده سوری از جمله کسانی است که رمان «فی المنفی» (درتبعیدگاه) خود را در این قالب نگاشته و مقاله حاضر با رویکردی تحلیلی به بررسی شاخصه‌های این سبک در رمان فوق می‌پردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که سالم در این رمان از قالب داستان موقعیت برای نشان دادن رابطه‌ی انسان و جهان بهره برده و بی‌پناهی، حقارت و ناتوانی انسان را در این جهان به تصویر می‌کشد. او در این راستا همه‌ی عناصر رمان را به خدمت می‌گیرد و موقعیتی ناگهانی، بی‌علت و غیرقابل فهم خلق می‌کند که تمام جنبه‌های زندگی شخصیت رمان را زیر سیطره‌ی خود می‌گیرد و امکان هر نوع برون‌رفت را از او سلب نموده و تنها با مرگ‌ از سلطه‌ی این اراده‌ی بیرونی رهایی می‌یابد. جبرگونگی و چاره‌ناپذیری موقعیت، کشمکش با مرجع قدرت، محکومیت به سازش‌طلبی، حذف جنبه‌های فردیت‌بخشی، رازوارگی و جهان‌شمولی برجسته‌ترین مؤلفه‌های داستان موقعیت در این رمان است که با خوانش تحلیلی رمان، در این جستار از آن رمزگشایی شده است.

کلمات کلیدی