رویداد مهم و تأثیرگذار فتح ایران توسط عرب‌های مسلمان که منجر به پایان یافتن حاکمیت دودمان ساسانی شد و همچنین مسئله‌ی چگونگی و چرایی این رویداد و پیامدهای آن، بارها و بارها توسط تاریخ‌پژوهان از زوایای مختلف، مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است. در همین راستا و درباره‌ی دلایل پیروزی سریع و غیرقابل پیش‌بینی عرب‌ها بر قلمروی بزرگ ساسانی نظریه‌های مختلف مطرح شده است. به عنوان مثال، می‌توان به مصالحه و سازش بعضی از خاندان اشراف و حکومتگر ایرانی با عرب‌ها با اهداف اقتصادی و دینی به عنوان یکی از دلایل این پیروزها اشاره کرد. اما تاکنون پژوهشی مستقل و منسجمی در رابطه با اهداف و انگیزه‌های غیراقتصادی و دینی اشراف ایرانی در مصالحه با عرب‌ها انجام نشده است.. لذا در این پژوهش، تلاش شده است به بررسی انگیزه های سیاسی-اجتماعی و نظامی- امنیتی با تکیه بر گزارش‌ها و اسناد کهن تاریخی از جمله پیمان‌نامه‌ها به روش کیفی و رویکردی توصیفی-تحلیلی پرداخته شود. یافته های پژوهش حاضر نشان میدهد، اضطرار جهت حفظ جان ؛ حفظ جایگاه و مناصب پیشین، کسب جایگاه مناسب سیاسی -اجتماعی در نظام جدید و یا بهره‌گیری از نیروی نظامی عرب‌ها در حذف رقبای دیرینه؛ واقع‌گرایی برای گذر از بحران نظامی و تجدید قوا؛ سبب گردید دسته‌ای از اشراف ایران به راهبرد مصالحه و همکاری با نیروهای مهاجم عرب‌ روی‌آورند.

کلمات کلیدی