کشورداری اقتصادی به‌‌مثابة بهره‌‌گیری از ابزارهای اقتصادی بین‌‌المللی در تحقق اهداف راه‌بردیِ دولت‌‌ها مفهومی جدید در مطالعات اقتصادیِ سیاست خارجی است. تاکنون ره‌یافت‌‌های ماتریالیستی این حوزه را بررسی کرده‌‌اند. این پژوهش‌‌ها با پیونددادن ابزارهای اقتصادی با سیاست، قدرت سخت، بقا، و امنیت حوزة نظری کشورداری اقتصادی را گسترش داده‌‌اند. با تأکید آنان بر نقش عناصر مادی و اهداف سیاسی در به‌‌کارگیری ابزارهای اقتصادی، کشورداری اقتصادی به «سیاست قدرت»، «ره‌یافتی ماتریالیستی»، و ابزار تحلیل رقابت منفی قدرت‌‌های بزرگ و روابط تحکُمی آنان با دولت‌‌های در‌حال‌توسعه تقلیل یافته است. کشورداری اقتصادیِ سنتی و رئالیستی فاقد ظرفیت کاربست برای کشورهای درحال‌توسعه و مطالعة نقش عناصر اجتماعی در تحلیل سیاست خارجی و توسعه است. درصورتی‌‌که کشورداری اقتصادی و جامعه‌پذیری بین‌المللی از ابزارهای مهم توسعه تلقی می‌‌شوند. این مقاله[i] درصدد پیوند کشورداری اقتصادی با «سیاست توسعه» و «ره‌یافت اجتماعیِ» سیاست خارجی است. پرسمان اصلی بدین شرح است: عوامل مؤثر در موفقیت کشورهای در‌حال‌توسعه در به‌کارگیری ابزارهای اقتصادی بین‌المللی چیست؟ از لوازم بهره‌‌گیری از ابزارهای اقتصادی بین‌‌المللی نوع هویت و جامعه‌‌پذیری دولت است. دولت‌‌های درحال‌‌توسعه با تغییر هویت خودمحور به هویت جمعی در فرایند جامعه‌‌پذیری بین‌‌المللی، مشروعیت و زمینة معرفتیِ بهره‌‌گیری از منابع اقتصادیِ فراملی را فراهم می‌‌آورند. بنابراین، امکان موفقیت دولت‌‌های جامعه‌‌ستیزِ بین‌‌المللی در کشورداری اقتصادی و توسعه ضعیف است. در «قرائت توسعه‌ای و اجتماعی» تقلیل‌‌گرایی رئالیستی و موضع تحکُمی ادبیات کشورداری اقتصادی رفع می‌شود و قابل‌کاربست برای کشورهای درحال‌‌توسعه خواهد بود. مرکز ثقل تحولات معاصر کشورداریِ ایران منازعه بر سر استفاده از ابزارهای اقتصادی توسعه و درونی‌‌سازی هنجارهای بین‌‌المللی بوده است. هویت غیرجمعیِ دولت و ساختارها و نهادهای جامعه‌ستیز بین‌المللی از موانع توسعه و کشورداری اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران بوده‌‌اند.

کلمات کلیدی