قرن چهارم هجری آغاز شکل گیری خاندانهای سادات در ایران محسوب می شود. خاندان حسینی حمزوی یکی از این خاندان ها بود که هستۀ اولیه آن در شهر قم شکل گرفت. این خاندان شیعه مذهب در عصر سلجوقیان نقش مهمی در عرصه های گوناگون اجتماعی ایفا کرد. این نقش بر بستری از شرایط سیاسی و اجتماعی موجود در آن دوره و امکانات و امتیازهای سادات در شهرهای ایران، به ویژه شهر قم صورت گرفت. بررسی آن زمینه ها و گزارشی تحلیلی از موقعیت ها و موفقیت هایی که این خاندان برای خود ایجاد نمود، موضوع نوشته حاضر است که با روش توصیفی – تحلیلی فراهم آمده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است خاندان حمزوی که پیش از عهد سلجوقیان دارای جایگاه اجتماعی و نفوذ سیاسی شده بود، در این دوره جایگاه خود را ارتقاء بخشید. چهره های شاخص این خاندان با ورود به مشاغل اداری و مناصب رسمی مانند نقابت سادات و ریاست شهرها، به عنوان واسطۀ بین حاکمان و سادات و شیعیان عمل کردند. در عرصه فرهنگی، فقها و محدثینی در خاندان حمزوی پرورش یافتند که در ترویج آموزه ها و عقاید شیعه نقش-آفرین شدند.آنها با تأسیس مدرسه و کتابخانه، تربیت شاگرد و حمایت از نویسندگان شیعی، در این عرصه فعالیت چشمگیری داشتند و با داشتن رویکردی تقریب گرایانه، از مقبولیت و احترام قابل توجهی نیز در نزد غیر شیعیان برخوردار شدند.

کلمات کلیدی