ه منظور بررسی اثر مکان (عوامل اقلیمی) بر پدیده چندجنینی در نارنج (Citrus aurantium) و ارتباط میزان نشاسته بذر با بروز پدیده جنین زایی رویشی و حالت چندجنینی، بذور نارنج از چهار منطقه تنکابن، بابل، ساری و گرگان جمع آوری و درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، میزان چند جنینی و درصد نشاسته موجود در آن ها تعیین شد. بر اساس نتایج به دست آمده مکان جمع آوری بذور روی تمامی صفات مورد مطالعه به جز سرعت جوانه زنی تاثیر معنی داری داشت. بذور جمع آوری شده از تنکابن در تمامی صفات مورد مطالعه (به جز سرعت جوانه زنی) بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد، به نحوی که تفاوت معنی داری بین درصد جوانه زنی و درصد چندجنینی در بذور تنکابن نسبت به سه مکان جمع آوری دیگر وجود داشت. درصد جوانه زنی در بذور متعلق به مناطق ساری، گرگان و بابل در مقایسه با بذور منطقه تنکابن به ترتیب 11، 8/۱۴ و 15 درصد کاهش نشان داد، حال آن که کاهش درصد چند جنینی نسبت به بذور جمع آوری شده از تنکابن به ترتیب برابر 6/14، 6/22 و 9/26 درصد بود، بدین معنی که بیشترین درصد چندجنینی در تنکابن و کمترین درصد در ساری مشاهده شد. ضرایب همبستگی بین میانگین دراز مدت عوامل اقلیمی و صفات مورد مطالعه نشان داد که بیشتر بودن میزان بارندگی منطقه تنکابن به ویژه در فصل تابستان از عوامل مهم افزایش معنی دار درصد چندجنینی در این منطقه در مقایسه با سایر مناطق مورد مطالعه شده است. ضرایب همبستگی بین درصد جوانه زنی و درصد چند جنینی با درصد نشاسته به ترتیب برابر 7/0 و 65/0 بود. بین درصد جوانه زنی و درصد چند جنینی نیز همبستگی بالایی در حدود 83/0 به دست آمد، حال آن که سرعت جوانه زنی با درصد نشاسته و درصد جوانه زنی همبستگی معنی داری نداشت. نتایج نشان داد که دمای حداکثر محیط رشد درخت مادری نارنج بیشترین تاثیر مثبت را بر درصد بذور جوانه زده داشت، در حالی که دمای حداقل و میانگین دما تاثیر معنی داری بر این پدیده نشان ندادند. همچنین میزان بارندگی در طی رشد گیاه مادری بر درصد بذور جوانه زده درون میوه ها تاثیری منفی داشت همچنین حداکثر و حداقل دمای محیط رشد گیاه مادری بر تجمع نشاسته درون بذر نارنج تاثیری منفی داشت، حال آن که میزان بارندگی تاثیر مثبت و معنی داری بر تجمع نشاسته درون بذر داشت. بروز چندجنینی با دمای حداکثر همبستگی منفی و با بارندگی مناطق مورد مطالعه همبستگی مثبت نشان داد.

کلمات کلیدی