طی سال های اخیر برنامه ریزی شهری با تأکید روزافزون بر واکنش شهرها به تغییرات آب و هوایی مورد توجه ویژه قرارگرفته است چرا که هنوز یک استراتژی مشخص از تعامل بین آب‌وهوا و اولویت های توسعه در کلان شهرهای ایران اتخاذ نشده است. این پژوهش برنامه اقدام تغییر اقلیم (CAP) را با در نظر گرفتن شرایط فعلی و آینده کلان شهر مشهد مورد مطالعه قرار داد. برای وضعیت اقلیمی شهر مشهد در شرایط فعلی (2019-1191) و آینده (2050-2021) از دو گروه اصلی داده های ماهواره ای با توان تفکیک بالا و مدل های CMIP6 مبتنی بر سناریو های اقتصادی-اجتماعی (SSP) استفاده شد. نتایج نشان داد مدل UKESM1-0 دارای بالاترین عملکرد برای شبیه‌سازی شرایط آتی کلان‌شهر مشهد تحت شرایط تغییر اقلیم است. ذرات معلق (PM2.5) شهر مشهد در مناطق شرقی شهر نسبت مناطق غربی بیش تر است و در مقابل روند ذرات معلق در دهه های گذشته در مناطق شرقی شهر از شدت بیش تر برخوردار است. عمده جزایر گرمایی شهری (UHI) مشهد در مناطق پیرامونی شهر قرار گرفتند. نتایج شبیه‌سازی شاخص های اقلیمی مؤثر در زیست پذیری شهری مشهد نیز نشان داد؛ درجه روزهای گرمایش به همراه موج های گرم و روزهای تابستانی در مشهد طی سال های آتی از شدت بیش تری برخوردار خواهند بود. همچنین روزهای یخبندان، درجه روزهای سرمایش و موج های سرد نیز روندی کاهشی را نشان دادند. شاخص خشکسالی SPEI نیز نشان داد مشهد در آینده خشک تر خواهد شد که تهدید جدی برای این کلان شهر مهم ایران به جهت تنش آبی است. در راستای نتایج به‌دست‌آمده دستاوردهای اصلی این پژوهش برای برنامه اقدام تغییر اقلیم (CAP) کلان شهر مشهد عبارت است از: استفاده از اولویت های توسعه محلی به‌عنوان نقطه ورود برای سیاست های کاهش و سازگاری تغییرات اقلیمی؛ نقش کنشگران غیردولتی در ارتقا نتایج مربوط به تغییرات اقلیمی و تمایل برای فعالیت های مبتنی بر پروژه های سازمانمند

کلمات کلیدی