سامانه حمل و نقل اتوبوس یکی از مهمترین سامانه‌های حمل و نقل همگانی به شمار می رود. بهبود این سامانه تأثیر بهسزایی در عملکرد و افزایش کارایی سامانه حمل و نقل شهرها و به تبع آن رضایت بیشتر و جذب مسافران خواهد داشت. یکی از مسائل مهم در این حوزه تخصیص بهینه تعداد وسایل نقیله به خطوط است که تحت عنوان مساله جدول زمانی حمل و نقل شناخته می شود. به طور مشخص تخصیص تعداد بیش از نیاز هر کدام از این وسایل به هر خط باعث ایجاد ظرفیت مازاد برای آن خط و برعکس تخصیص کمتر از نیاز باعث نارضایتی مسافر به عنوان خدمت گیرنده می‌شود. از اینرو هدف اصلی تحقیق، برآورد دقیق و بهینه تعداد وسیله و تعداد حرکت وسایل به تفکیک هر خط، هر بازه و هر نوع روز می باشد. در این پژوهش از مدل‌های ریاضی بهینه‌یابی برای حل مساله مذکور استفاده می‌شود. مدل پیشنهادی، یک مدل برنامه‌ریزی عدد صحیح است. برای ساخت مدل از پیشینه تحقیق و مصاحبه با دست اندرکاران، کارشناسان و مدیران سازمان اتوبوسرانی و خبرگان حمل و نقل عمومی استفاده شد. برای ارزیابی مدل طراحی شده علاوه بر حل چند مثال کوچک اقدام به پیاده‌سازی آزمایشی روی مجموعه خطوط پایانه آزادی شبکه اتوبوسرانی مشهد شد. نتایج حاصل از حل مدل با مقادیر واقعی مقایسه شد. نتایج پاسخ‌های بدست آمده از مدل نشان داد با تعداد وسیله کمتر نسبت به تعداد واقعی اتوبوس‌ها در روزهای مورد بررسی، کلیه محدودیت های سیستم به ویژه تقاضا تامین می‌شود.

کلمات کلیدی