نخستین گام در کمی‌سازی فنولوژی، برآورد دقیق پارامترهای تأثیرگذار بر فنولوژی گیاه است که این پارامترها به‌طور عمده در ارتباط با دما و فتوپریود می‏باشند. برای بررسی نحوه واکنش گندم رقم تجن به دما و طو‎ل روز آزمایشی با 8 تاریخ‎کاشت در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی اجرا شد. به‌منظور کمی‌کردن واکنش سرعت ساقه‌رفتن گندم نسبت به دما و طول روز و برآورد پارامترهای مؤثر بر آن از 7 تابع دمایی شامل تابع مسطح، تابع لجستیک، تابع دندان‏مانند، تابع دوتکه‏ای، تابع منحنی، تابع درجه دو و تابع بتا در ترکیب با 3 تابع طول روز شامل توابع درجه دوم، نمایی منفی و دوتکه‏ای (21 مدل) برای توصیف تغییرات سرعت ساقه‌رفتن در مقابل دما و طول روز استفاده شد. برای انتخاب مدل برتر از میان مدل‏های مختلف از جذر میانگین مربعات خطا (RMSD)، ضریب تبیین(2R) و ضرایب رگرسیون (a و b) بین تعداد روز از سبزشدن تا ساقه‌رفتن مشاهده شده در برابر تعداد روز از سبزشدن تا ساقه‌رفتن پیش‎بینی شده استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که بهترین مدل برای توصیف رابطه سرعت ساقه‌رفتن رقم تجن مدل دوتکه‏ای- دوتکه‏ای است. براساس این مدل مقدار دمای پایه و مطلوب گندم برای ورود به فاز زایشی به‌ترتیب 14/4 و 28 درجه سانتی‏گراد بود. مقدار طول روز بحرانی و ضریب حساسیت به طول روز به‌ترتیب 14 ساعت و 17/0 برآورد شد. بررسی اثرات دما و طول روز بر مرحله ساقه‌رفتن (مرحله گذر از فاز رویشی به زایشی) نشان داد که واکنش این رقم به طول روز از نوع روز بلند اختیاری است. همچنین با استفاده از مدل برتر دوتکه‏ای- دوتکه‏ای، تعداد روز بیولوژیک مورد نیاز از سبزشدن تا ساقه‌رفتن و سبزشدن تا رسیدگی فیزیولوژیک به‌ترتیب 66/7 و 31/50 روز بیولوژیک برآورد شد.

کلمات کلیدی