به منظور بررسی اثر تاریخ‏ کاشت بر طول دوره ‏های فنولوژیک ارقام گندم آزمایشی در قالب طرح بلوک‏ های کامل تصادفی در چهار تکرار با 8 تاریخ‏ کاشت (23 آذر، 30 دی، 1 اسفند، 29 اسفند، 27 فروردین، 31 اردیبهشت، 9 تیر و 15 مرداد) و 7 رقم (آریا، اترک، کوهدشت، شیرودی، تجن، تارو و زاگرس) در مزرعه تحقیقاتی- آموزشی دانشکده ‏های علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. عملکرد نهایی بر اساس 20 بوته و ثبت مراحل فنولوژیک بر اساس علامت‏ گذاری و پایش 10 بوته در طی فصل رشد انجام شد. نتایج نشان داد که تاریخ‏ های کاشت و ارقام مختلف از نظر تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و تعداد روز از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن اختلاف معنی‏ داری دارند. ضرایب همبستگی سرعت سبز شدن با دما نشان داد که سرعت سبز شدن در تمامی ارقام همبستگی بالایی با دما داشت (R2³0.9). در این آزمایش سرعت ساقه ‏رفتن تحت تاثیر دما و طول ‏روز قرار گرفت. از بین تاریخ‏ های کاشت مورد آزمایش کم ترین تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن در تاریخ ‏های کاشت 9 تیر (به ترتیب 3.17 و 23.33 روز) و 15 مرداد (3.07 و 19.93 روز) مشاهده شد. افزایش طول دوره رشد رویشی در تاریخ ‏کاشت 23 آذر نسبت به تاریخ‏ کاشت ‏های انتهایی سبب شد تا در این تاریخ‏ کاشت در زمان وقوع بیش ترین تشعشع در منطقه، گیاهان فرصت کافی برای تولید سطح برگ بیش تر داشته باشند و در نهایت سطح برگ مطلوبی تولید کنند که این مساله مهم‏ ترین عامل تاثیرگذار بر میزان عملکرد در تاریخ ‏کاشت 23 آذر (4773 کیلوگرم در هکتار) نسبت به تاریخ‏ کاشت 31 اردیبهشت (370 کیلوگرم در هکتار) بود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که زمان از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن در تعیین میزان عملکرد نقش مهمی دارد و طول این دوره در تمام ارقام همبستگی معنی‏ داری با عملکرد (R2³0.84**) و سطح برگ (R2³0.79**) داشت.

کلمات کلیدی