شناسایی و ساخت کلات‌های آلی نوین آهن با کارآیی بیشتر نسبت به کلات‌های سنتزی رایج، برای بهبود وضعیت تغذیه‌ای آهن در خاک‌های آهکی ایران، ضروری به نظر می‌رسد. در این پژوهش، ابتدا کلات‌های اسیدآمینه تیروزین- آهن (Fe-Tyr) و کیتوسان هیدرولیز شده اسیدی- آهن (Fe-Chi) با روش‌های آزمایشگاهی ساخته و سپس برخی از ویژگی‌های آنها شناسایی شد. آزمایشی گلخانه­ای به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی، با سه تکرار طراحی شد. فاکتورهای آن شامل سه نوع کلات آهن، Fe-Chi، Fe-Tyr و Fe-EDDHA (شاهد) و سه روش مصرف خاکی، کود آبیاری و محلول‌پاشی بر روی گیاه لوبیا بودند. گیاهان تا تولید دانه رشد کردند و برخی پارامترهای رشدی گیاه و مقدار آهن کل در شاخسار و ریشه تعیین و فعالیت آنزیم‌های FCR (Ferric Chelate Reductase) ریشه و برگ اندازه‌گیری شدند. نتایج داده‌های آزمایشگاهی و نظری نشان دادند که بین اسید آمینه تیروزین و کیتوسان به عنوان لیگاند و فلز آهن، کمپلکس تشکیل شده است. نتایج نشان دادند که بیشترین وزن خشک شاخسار گیاه در روش مصرف خاکی Fe-Chi و کود ‌آبیاری Fe-Tyr مشاهده شد. همچنین، مصرف کود آبیاری Fe-Chi، وزن خشک ریشه را نسبت به شاهد به طور معنی­داری افزایش داد. بیشترین مقدار آهن کل (3/10 میلی گرم در گلدان) با کاربرد Fe-Chi به صورت مصرف خاکی در شاخسار گیاه لوبیا مشاهده شد که نسبت به Fe-EDDHA، 36 درصد جذب آهن بیشتری را نشان داد. رابطه متقابل مثبت و معنی­‌داری بین وزن خشک شاخسار و مقدار آهن و نیتروژن در شاخسار گیاه لوبیا مشاهده شد. کاربرد خاکی Fe-Chi و کود ‌آبیاری Fe-Tyr، بیشترین میاتگین فعالیت FCR ریشه را نشان دادند. در روش‌های محلول‌پاشی و کود‌ آبیاری Fe-Tyr، فعالیت FCR برگ تا روز40ام از شروع آزمایش روند صعودی داشت. مصرف خاکی کلات Fe-Chi و محلول‌پاشی Fe-Tyr در طول دوره رشد گیاه، وضعیت تغذیه‌ای آهن را در گیاه لوبیا را بهبود بخشید.

کلمات کلیدی