چکیده زمینه و هدف: طی دهه های اخیر انتشار آلاینده ها و حفاظت از محیط زیست یکی از دغدغه های مهم جوامع در حال توسعه می باشد، چرا که این جوامع برای رسیدن به رشد اقتصادی بالا نیازمند استفاده از انرژی هستند و مصرف انرژی بیشتر آلودگی های زیست محیطی بیشتری را به همراه دارد. بررسی عوامل موثر بر انتشار آلاینده ها و به خصوص گاز دی اکسید کربن می تواند در برنامه ریزی برای کنترل و مدیریت آلاینده ها موثر واقع شود. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر اندازه جمعیت، تولید ناخالص داخلی، شدت انرژی و شهرنشینی بر انتشار دی اکسید کربن در کشورهای منتخب منطقه منا طی سال های 2017-2000 است. روش بررسی: عوامل موثر بر انتشار دی اکسید کربن در کشورهای منتخب منطقه منا با استفاده از مدل رگرسیون چندک پنل بررسی شده است. ویژگی شاخص این مدل تخمین متغیرهای مستقل در چندک‌های گوناگون و تاثیر آن‌ها بر متغیر وابسته است که با این کار دقت تخمین بسیار بالاتر رفته و می‌توان نتیجه تخمین در هر چندک را بصورت جداگانه مشاهده کرد. یافته‌ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که اندازه جمعیت به جز چندک‌های 05/0 و 1/0 اثر مثبت و معناداری بر گسترش دی اکسید کربن دارد. شدت انرژی و تولید ناخالص داخلی در تمامی چندک ها اثر مثبت و معناداری بر انتشار CO2دارند. رابطه شهرنشینی و دی اکسید کربن در تمامی چندک‌ها به جز 95/0 منفی و فقط در چندک های 05/0، 1/0، 7/0 و 8/0معنادار است. نتیجه‌گیری: در این مطالعه با توجه به اینکه تولید ناخالص داخلی بیشترین اثرگذاری را بر میزان انتشار دی اکسید کربن دارد، لذا توصیه می‌گردد که با ارتقای تکنولوژی های تولید، تعبیه زیرساخت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و ارائه مجوزهایی برای ورورد صنایع کمتر آلاینده کننده به کشورهای مورد بررسی، شرایطی میسر شود که رشد اقتصادی ناشی از افزایش تولید ناخالص داخلی با کمترین میزان انتشار آلاینده ها همراه باشد.

کلمات کلیدی