فرسایش پذیری، مقاومت و رفتار مهندسی خاک ها، متاثر از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها می باشد. لیتولوژی و خصوصیات سنگ مادر می تواند از عوامل تاثیر گذار و کنترل کننده خصوصیات و رفتار خاک ها باشند. این مطالعه با هدف بررسی و مقایسه برخی خصوصیات فیزیکی خاک های ریزدانه مارنی با دو سازند مادری مختلف در حوضه دریاچه نمک قم با شرایط مشابه انجام گرفت . مطالعه بر روی 61 نمونه که از عمق 0.5 تا یک متری و از سه منطقه حوضه با پراکنش مناسب در اطراف تهران، قم و ساوه برداشت شده، انجام پذیرفت. نمونه ها از خاک های نزدیک به رخنمون دو سازند مارنی دوره نئوژن، قرمز بالایی و قم، برداشت شده اند. پارامترهای فیزیکی مورد بررسی عبارتند از چگالی دانه های خاک، دانه بندی، حدود اتربرگ و عدد فعالیت خاک که مطابق استانداردهای ASTM بر روی نمونه ها، اندازه گیری و محاسبه شد. بررسی خصوصیات فوق مشخص کرد که خاک های حاصل از این دو سازند مارنی بیشتر سیلتی و تماماَ در رده خاک های ریزدانه با خمیرایی کم تا متوسط قرار می گیرند. مقادیر مربوط به عدد فعالیت خاک و حدود اتربرگ به-خصوص حد خمیری و شاخص خمیری، دلالت بر این دارند که کانی های رسی در این خاک ها به احتمال زیاد بیشتر از نوع کائولینیت و ایلیت و کمتر از نوع مونت موریلونیت هستند. مقایسه میانگین و تجزیه واریانس خصوصیات فیزیکی دو گروه خاک مارنی مورد مطالعه با استفاده از آزمون t ، مشخص کرد که در بیشتر خصوصیات فیزیکی، دارای اختلاف معنی داری در سطح اطمینان بیش از 38 درصد هستند. دانه بندی، حد روانی، شاخص خمیری و عدد فعالیت خاک، خصوصیات فیزیکی دارای اختلاف در این دو گروه خاک هستند. این اختلاف با خوشه بندی نمونه ها براساس پارامترهای دارای اختلاف به روش سلسله مراتبی، مورد اعتبار سنجی و تایید قرار گرفت . با توجه به حوضه واحد و شرایط مشابه توپوگرافی و محیطی در تشکیل و تکامل این دو گروه خاک مارنی، نتایج این تحقیق دلالت بر تاثیر شرایط و خصوصیات محیط رسوبی سنگ مادر بر خصوصیات خاک ها به خصوص در مراحل اولیه تکاملی آنها دارد.

کلمات کلیدی