این مطالعه جهت به‌گزینی تحمل به یخ‌زدگی (13-، 15- و 18- درجه‌سانتیگراد) 40 ژنوتیپ عدس به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی تحت شرایط کنترل‌شده در سال 1397 در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. بین ژنوتیپ‌های موردمطالعه ازنظر درصد بقا بعد از تنش یخ‌زدگی و محتوای کلروفیل a، کاروتنوئیدها، آنتوسیانین، کربوهیدرات‌های محلول، پرولین، مالون‌دی‌آلدئید، فنل، پروتئین، DPPH، آسکوربات‌پراکسیداز و پراکسیداز قبل‌از تنش یخ‌زدگی تفاوت معنی‌داری وجود داشت. مدل رگرسیونی نشان داد که کلروفیل b بیشترین تأثیر مثبت و پروتئین و مالون‌دی‌آلدئید بیشترین تأثیر منفی را بر درصدبقا داشتند. تجزیه خوشه‌ای، ژنوتیپ‌ها را به پنج گروه تفکیک کرد. برای بیشتر صفات مورد مطالعه ژنوتیپ‌های گروه چهارم و پنجم نسبت به میانگین کل و ژنوتیپ‌های سایر گروه‌ها برتری داشتند. در گروه چهارم محتوای آنتوسیانین، پروتئین، مالون‌دی‌آلدئید، فنل، پرولین، آسکوربات‌پراکسیداز و پراکسیداز نسبت به میانگین کل و سایر گروه‌ها برتری داشت. درصدبقا، محتوای کلروفیل‌b، کاروتنوئیدها، کل رنگ‌دانه‌ها و DPPH گروه پنجم نسبت به سایر گروه‌ها برتر بودند. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد که ژنوتیپ‌های MLC469، MLC458، MLC409، MLC74، MLC84،MLC169 ، MLC394، MLC95، MLC17، MLC163 و MLC303 ازنظر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و متابولیت‌ها و ژنوتیپ‌های MLC70، MLC410، MLC47، MLC31، MLC91، MLC8، MLC286، MLC407 وMLC472 ، MLC61، MLC83 و MLC334 ازنظر ظرفیت رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند. به‌طورکلی، به‌نظر می‌رسد این شاخص‌ها قبل از وقوع تنش سرما اهمیت زیادی در پیش‌بینی تأثیر سرما بر درصد بقا ژنوتیپ‌های عدس دارند.

کلمات کلیدی