به منظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپهای بارهنگ برگپهن، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 1393-94 انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگپهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربتحیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر، اواخر اسفند و اواخر فروردینماه) بودند. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت پاییزه از شهریور به مهرماه سبب کاهش درصد بقا در تمام اکوتیپها شد. این در حالی است که تأخیر در کاشت بهاره از اسفند به فروردینماه باعث بهبود درصد بقا در اکوتیپهای بیرجند، قائن، مشهد و کلات به 7 و 5 درصد شد. بیشترین درصد بقا در کاشت فروردینماه و به اکوتیپهای مشهد، /3 ،8/9 ، ترتیب به میزان 12 بیرجند، قائن و کلات و همچنین در کاشت اسفندماه به اکوتیپ بجنورد تعلق داشت. بیشترین عملکرد دانه در اکوتیپ 796 گرم در مترمربع) و کمترین آن در اکوتیپهای تربتحیدریه، مشهد و کلات مشاهده شد. بهطوریکه / قائن ( 9 46 و 59 درصد بیشتر بود. بیشترین ، عملکرد دانه در اکوتیپ قائن نسبت به اکوتیپهای مذکور به ترتیب 48 زیستتوده در کاشت شهریورماه در اکوتیپ بجنورد ( 2768 گرم در مترمربع) و کمترین آن در کاشت فروردینماه در اکوتیپ کلات ( 622 گرم در مترمربع) مشاهده شد. همچنین بیشترین شاخص برداشت را در تمام تاریخهای کاشت اکوتیپ قائن داشت. عدم تفاوت معنیدار عملکرد دانهی اکوتیپهای بارهنگ پهنبرگ در کشتهای پاییزه و بهاره نشاندهنده انعطافپذیری بالای این گیاه نسبت به تاریخ کاشت است. با توجه به وقوع تنشهای گرما و خشکی در طول فصل رشد گیاهان بهاره و تولید زیستتوده مناسب اغلب اکوتیپها در کاشت پاییزه، تداوم آزمایشها در شرایط مزرعه و کنترلشده برای ارزیابی موفقیت کشت پاییزه این گیاه ضروری به نظر میرسد.

کلمات کلیدی