ترکیبات ساپونین به عنوان عامل ضدسرطان، ضد قارچ، ضد التهابی و ضد ویروس شناخته می شود. همچنین به عنوان عامل کف زا در بعضی از صنایع غذایی استفاده می شود. تاکنون مطالعات اندکی پیرامون استخراج این ماده صورت گرفته است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی و مقایسه بازده استخراج ساپونین به روش رایج با استفاده از حلال و روش سیال فوق بحرانی است. در روش استخراج دی‌اکسیدکربن فوق‌بحرانی با کمک حلال اتانول۸۰٪ از طرح مرکب مرکزی با سه متغیر زمان، فشار و دما و در روش استخراج به روش حلال از طرح مرکب مرکزی با سه متغیر مقدار ماده جامد، درصد حلال و زمان استفاده شده است. در نهایت حداکثر غلظت و بازده استخراج ساپونین در شرایط بهینه استخراج روش سیال فوق بحرانی زمان ۱۰ ساعت، فشار۴۰۰ بار و دمای ۵۰ درجه سانتی‌گراد به ترتیب ۱۴۷ میلی‌گرم برلیتر و ۳۴/۱ میلی‌گرم برحسب گرم ماده خشک اولیه و برای روش حلال تحت شرایط عملیاتی بهینه مقدار ماده جامد ۴/۵ گرم، اتانول ۵/۷۷ درصد و زمان ۷ ساعت به ترتیب ۲۱۰ میلی‌گرم برلیتر و ۱۲/۱ میلی‌گرم برحسب گرم ماده خشک اولیه بدست آمد. مقایسه نتایج روش سیال فوق بحرانی نسبت به روش حلال، افزایش بیست درصدی بازده را با وجود کاهش ۱۲٪ مقدار ماده خشک اولیه مصرفی و کاهش ۳۳ درصدی غلظت ساپونین نشان می‌دهد که بخشی از آن به دلیل کاهش وزنی نمونه پس از چربی زدایی است. علاوه براین با احتساب ۶ ساعت زمان چربی زدایی می‌توان نتیجه گرفت که عملکرد روش سیال فوق بحرانی بیش از روش حلال است.

کلمات کلیدی